Boğaz'ın kimsesiz çocukları yunuslar
Boğaz'lar ve Marmara Denizi'nde yaklaşık 600 yunus yaşıyor. Uzmanlar "Denize dikkatli bakın onları mutlaka göreceksiniz" diyor.
12 yıldır yunus ve balinalarla ilgili araştırma yapan Türkiye Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) ekibi, şimdiye kadar Boğazlar'da ve Marmara Denizi'nde ortalama 1600 yunus; Antalya Fethiye Körfezi, Sakızadası ve Gökçeada çevresinde yaklaşık 120 balinanın varlığını tespit etti. Ekip, Boğaz'daki yunuslara da bir isim taktı: "Boğaz'ın sokak çocukları". İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk başkanlığında 1993 yılında başlayan çalışmayı, TÜDAV üyelerinden Ayhan Dede, Mert Keçeci ve Arda Tonay fiili olarak yürütüyor. Ekip, Türkiye'yi çevreleyen denizlerde yaşayan, karaya vuran deniz memelilerinin sayıları ve dağılımları konusunda araştırmalar yapıyor.
ONLAR HER YERDE
Yapılan araştırmaya göre kıyılarımızda 11 ayrı memeli balık türü yaşıyor. Bunlar; Akdeniz foku, uzun balina, kaşalot, grampus, kuvier balinası, yalancı katil balina, çizgili yunus, siyah yunus ve İstanbul Boğazı'nda da görülen yunus türlerinden afalina, tırtak ve mutur. Bunlar renk, boy, yüzgeç şekillerine göre adlandırılıyor. Ayhan Dede, Su Ürünleri Mühendisi ve doktora öğrencisi Arda Tonay ve İ.Ü. mastır öğrencisi Mert Keçeci ile birlikte motor kiralayarak, vapurla veya kıyılardan yaptıkları gözlemlerle yunusların fotoğraflarını çekiyor, görüntüleri videoya kaydediyor. Boğaz'daki  yunuslar, yüzgeçlerine göre kimliklendiriliyor. Yüzgecinde nasıl bir iz var, ne zaman nerede görüldü diye not ediliyor. Yüzgeçlerindeki izlere göre ayırt ediliyor. Ekip, bu yunuslara "Boğaz'ın sokak çocukları" diye bir de isim takmış. Mert Keçeci şunları anlatıyor "Birinin adı 'Kıvrık'. Yüzgeci kıvrık olduğu için bu ismi taktık. Kıvrık, Boğaz'ın her yerinde. Bazen bir vapurun arkasında, bazen bir motorun yanında yüzüyorlar. İnsanlar biraz dikkatli baksalar yunusları görecekler." Yunuslar, aynı zamanda Karadeniz'de de yaşıyor. Arda Tonay, 2003 yılında Karadeniz'de yaptığı araştırmada karaya vuran 177 yunus tespit ettiğini söylüyor. Tonay, yunusların kalkan avı sırasında ağlara takılarak karaya vurduğunu anlatıyor; "Karadeniz'de mutur türü yunuslar yaşıyor. Balıkçılar da yunuslar ölsün istemiyor ama bunlar yaşanıyor." Tonay, "Yunuslar hamsiyi bitirdi" şeklindeki açıklamalara karşılık olarak ise, şunları söylüyor: "Denizde yunusların varlığı ekosistemin sağlıklı olduğunu gösterir. Deniz memelileri derinde yaşayan ve insanların tüketmediği balıkları daha çok tüketiyor. Sözgelimi Karadeniz'de kıyıya vuran bir yunusun midesi naylon poşet doluydu. Hiç balık yoktu. Hayvan, poşetleri yemiş. Yani denize atılan naylon şeylerin bütün canlılara zararı olduğunu tekrar dile getirmek istiyorum."
İnci Döndaş
|
