Asya Kalkınma Bankası

Asya Kalkınma Bankası'nın 38. Genel Kurul Toplantısı bugün İstanbul'da başlıyor. Toplantıya üye ülkelerin ekonomi bakanları ile uluslararası kuruluşların üst düzey yöneticileri ve bankacılar katılıyor. Türkiye ilk kez bu kuruma ev sahipliği yapıyor .
Asya Kalkınma Bankası 1966'da kuruldu. Uluslararası kalkınma bankası niteliğinde bir kurum. Amacı Asya ve Pasifik ülkelerinde yoksulluğu azaltmak, kalkınmalarına yardımcı olmak . 63 üye ülkesi ve 2.000'i aşkın personeli var. Yılda 6 milyar dolar tutarında kredi kullandırıyor . Asya'dan veya dışarıdan üye olunabiliyor. Merkezi Manila'da.

Türkiye donör üye

Biz, Asya Kalkınma Bankası'nın "donör" üyesiyiz . 1990'da üye olduk. Bankaya borç verebiliriz, fakat borç alamayız. Nedeni Asya ülkesi olmamamız. Sermaye payımız % 3.44 oranında. En fazla sermayeye sahip iki üye var. ABD ve Japonya. İkisinin de oy yüzdesi 15.781. Kurumun başkanı geleneksel olarak Japonya'dan seçiliyor.
Bankaya üye olmamızın hikayesi şöyle. Hazine'de görev yaparken Dünya Bankası ve benzeri kalkınma bankalarından ülkelerin yararlanmalarının değişik şekillerini gözledim. Genelde, Türkiye bu kurumlardan borçlanma yoluyla faydalanma yolunu seçmişti. Gerçekte, esas yararlananlar ise projeleri geliştirip sunan ve ihaleyi kazanan sanayileşmiş ülkelerin firmalarıydı. Asya Kalkınma Bankası kredi kullanamamamız nedeniyle uzun yıllar ilgimizi çekmeyen bir kurumdu. Oysa, Türk firmaları iş aldığı taktirde getirisi, borçlanma yoluyla yararlanmadan daha da fazla olabilecekti.
Konuyu Turgut Özal ile görüştük. "Tamam" dedi. Biz, üç kişilik heyetle ve üye olma isteğimizi iletmek üzere Kurumun 1989 yıllık toplantıları için Pekin'e gittik. Ercan Kumcu Merkez Bankası'ndan, Necati Utkan Dışişleri Bakanlığından ve ben Hazine'den, Banka'nın Japon Başkanı'nın karşısına oturup, "Biz de üye olmak istiyoruz" dedik. Konuya hazırlıklı fakat istekli değildi. Nasıl üye olamayacağımıza ilişkin bir çok konuyu gündeme getirdi. Bunun üzerine başka kanallardan başkanı ve ilgili ülkeleri ikna ederek üye olmayı gerçekleştirdik.

Sonuç amaçlanan kadar değil

Gerçekleştirdik ama amacımıza pek ulaşamadık. Bankadan sağladığımız fayda son derece düşük düzeylerde kaldı. Bir taraftan bizim özel sektörün ilgisinin azlığı, öte yandan da devlet olarak aktivitemizin fazla olmaması ve proje üretme konusunda yeteneksizliğimiz, bizi Asya Kalkınma Bankası'nda sakin bir üye durumuna getirdi. Yönetim Kurulu'nda Avusturya, Almanya, İngiltere ve Lüksemburg ile oluşturduğumuz grupta 15 yılımız geçti.
Bankanın yeni başkanı Haruhiko Kuroda . Nisan ayından bu yana görev yapıyor. Oxford mezunu ve 40 yılını Japon Maliye Bakanlığı'na adamış bir bürokrat. Hem aktif, hem de sempatik bir kişiliği var. Asya'daki Tsunami felaketinden sonra gerçekleştirilen 30 milyar dolarlık yardım paketinin de mimarı. G-20 toplantılarında tanıdığım zaman Japon Maliye Müsteşarı'ydı. Hazine eski Müsteşarı Selçuk Demiralp'in daveti ile Türkiye'ye geldi. Ancak ziyareti Kasım 2000 krizinin zor günleri ile çakıştı . Asya Kalkınma Bankası toplantısı cuma günü sona erecek.