|
 |
 |
 |
 |
|
Kolesterol ve şekeri ihmal etmeyin
Sağlık kontrollerinizi zamanında yaptırıp oluşabilecek hastalıkların önüne geçmek elinizde. Dr. Sadi Rüştü Vural'a göre 40 yaşından itibaren her yıl check-up şart.
Toplum olarak bir ağrımız, sızımız olmadığı sürece genelde doktora gitmekten haz etmeyiz. Hatta bazılarımız öyle inatçıdır ki, acile kaldırılıncaya kadar direnir ve kendini yıllarca ihmal eder. Oysa doktorlar bir şikayetimiz olsun olmasın, her yıl "check-up" yani Türkçe karşılığıyla "dönemsel sağlık taraması" yaptırmamızı tavsiye ediyor. Özellikle ailesinde kalp, şeker, kanser hastası olanların genel muayene ve tetkiklerini 20'li yaşlardan itibaren yaptırmaları öğütleniyor. Dahiliye uzmanı Dr. Sadi Rüştü Vural, check-up öncesi ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.
* Check-up yalnızca orta yaş ve üzerindekilere mi yapılır? Hayır. Özellikle ailesinde şeker, kalp, kanser hastası olanlar varsa 20'li yaşlarda bile check-up yaptırılmalı. Artık 25 yaşında kalp krizi geçiren hastalarla karşılaşıyoruz. Özellikle erkeklerde kalp krizi geçirme riski çok daha yüksek. 40 yaşından itibaren kadın-erkek herkes mutlaka yılda bir kez check-up, yani dönemsel sağlık taraması yaptırmalı.
* Diyelim, hiç bir şikayetimiz yok. Yine yılda bir sağlık kontrolünden geçmemiz gerekir mi? Elbette çünkü 40 yaşına kadar bir probleminiz yok diye, bundan sonra da olmayacağının garantisi yok. Özellikle genetik olarak risk altındaysanız; örneğin ailenizde kalp ya da şeker hastası varsa, daha erken yaşta ve kısa aralıklarla kontrolden geçmelisiniz. Ama göğsünüzde bir ağrı, nefes darlığı hissederseniz de yaşınız kaç olursa olsun, mutlaka bir doktora görünün.
* Kadınların ve erkeklerin özellikle yaptırmaları gereken kontroller neler? Kadınlar elle muayenede hiçbir belirti ya da şikayetleri olmasa bile, 35 yaşından itibaren her yıl mutlaka momografi çektirmeli ve smear testi yaptırmalı. Erkeklerin ise 40 yaşından itibaren her yıl kalp, 50 yaşından itibaren de prostatla ilgili tüm kontrollerini yaptırmaları gerekiyor.
* Check-up'a gelmeden önce yapmamız gereken şeyler var mı, örneğin aç olmak gibi? Bu önemli bir konu. Öncelikle daha önce yapılmış test ve tetkik sonuçlarınızı yanınıza alın. Randevu günü hiçbir şey yemeden ve içmeden gelmelisiniz. İki gün süreyle kırmızı et, brokoli ve turp gibi besinler almamış olmanızı tavsiye ediyoruz. C vitamini kullanılıyorsa iki, demir içeren ilaçlar alınıyorsa da üç gün önceden kesilmeli. Kadınların ise check-up'larının adet günlerine rastlamamasında yarar var. Tüm bunları test sonuçlarında en doğru ve normal değerlere ulaşabilmek için öneriyoruz.
YEDİKLERİNİZE DİKKAT
* Check-up sonuçlarında en çok dikkate aldığınız değerler hangileri? Aslında hepsi çok önemli. Ancak öncelikle kolesterol, şeker ve tiroid hormonlarının değerlerine dikkat ediyoruz. Tabii bu diğerlerinin önemsiz olduğu anlamına gelmiyor. Neden kolesterol ve şeker? Çünkü birinin tek başına yüksek olması pek çok hastalığa neden olabiliyor. Bunlar belli bir süre hiçbir rahatsızlık vermeden içten içe ilerler ve çok önemli hastalıklara sebep olur. Örneğin açlık kan şekeriniz normal çıktı diye, tokluk kan şekerinizi ölçtürmemek çok yanlış. Çünkü gizli şekeriniz olabilir. Bu da karaciğerinizi, damarlarınızı yorup körlüğe, kalp krizine hatta felçe kadar varan ciddi rahatsızlıklara zemin hazırlar. Tiroid hormonları da vücudunuzun bütün sistemini tek başına altüst edebilir.
* Sanırım bir iyi bir de kötü kolesterol var. Bunlar ne anlama geliyor? Kötü kolesterol; yediğimiz besinlerle kanımızda tıkanıklığa neden olur. Bunun tek tedavisi ise yağlı besinlerden uzak durmak ve diyet yapmaktır. Hastanın kolesterolü diyetle düşürülemiyorsa, o zaman ilaç tedavisine başlanır. İyi huylu kolesterol ise kötü kolesterolü dengeler.Yüksek olması çok daha uzun ömürlü olacağımızın işaretidir.
* Kötü huylu kolesterolün yüksek olması ne gibi hastalıklara yol açabiliyor? Özellikle kolesterolü yüksek olan genç erkeklerin, ileriki yaşlarda yüksek tansiyonlarının ve kalp rahatsızlıklarının olduğu görülüyor. Aynı zamanda böbrek fonksiyonları da çok daha çabuk bozuluyor. Aslında vücudumuzun her birimini etkileyen bir şey kolesterol.
* İyi huylu kolesterolümüzü yükseltmenin bir yolu var mı? En güzel yolu spor yapmak. Yürüyüş ve yüzme en ideali. Herkes, her yaşta yapabilir ve her ikisi de en az sakatlık riski taşıyan sporlar. Günde en az 45 dakika yürümek çok yararlı.
TANSİYON 15'İ GEÇMEMELİ
* Peki ya tansiyon? Tansiyonumuzu kaç yaşından itibaren ölçtürmeliyiz? Bunun için 40-50 yaşına gelmeyi beklemek yanlış. 20'li yaşlarınızda da tansiyonunuz yüksek olabilir. Ona göre erken önlem alırsanız, ileride oluşacak ciddi problemleri önleyebilirsiniz. Tansiyonunuz 15-16 değerlerinin üzerine çıkarsa tehlikelidir.
* Büyük tansiyon ve küçük tansiyon arasındaki fark nedir peki? Büyük tansiyon kalbin kanı pompaladığı andaki basınç değeridir. Küçük tansiyon ise kalbin gevşediği, yanı kanı emerkenki anında kanın damarlara yaptığı basınca denir. Her ikisi de birbiriyle orantılı aslında. Burada çok önemli bir nokta var. Tansiyon ölçerken son derece rahat ve sakin olmanız gerek. Aksi takdirde aldığınız değer sizin gerçek tansiyonunuz olmayacaktır.
* Tansiyon çok farklı nedenlerle de yükselebiliyor öyleyse... Örneğin belli efor sarfettiğinizde tansiyonunuz yükselecektir ya da yemek yeryemez tansiyonunuzu ölçtürürseniz normalden yüksek çıkar. Aynı şekilde sinirli, heyecanlı olduğunuz anlarda da. Ama bunlar son derece doğal. Önemli olan en uygun ve normal koşullarda da tansiyonunuzun nasıl seyrettiği.
HAFTADA 1-2 YUMURTA
* Son birkaç yıldır ne yiyip, ne içilmesi gerektiği konusunda herkesin kafası çok karışık. Siz uzun ve sağlıklı yaşam için ne yememizi tavsiye ediyorsunuz? Aslında bu konuyu fazla abartmamak gerek. Ancak insanlar özellikle medyada yeralan her şeyi şifa niyetine yiyor. Örneğin, ceviz. Ceviz tavsiye edilen bir gıdadır ama yerken ölçülü olmak gerek. Oturup yarım kilo cevizi yememelisiniz. Veya zeytinyağı... Zeytinyağı elbette katı yağlara oranla çok daha sağlıklı. Ama biz sadece margarin, tereyağı yerine zeytinyağı kullanın diyoruz. Daha yararlı diye, kahvaltıda bir kase zeytinyağına ekmek batırıp yiyin demiyoruz. Bir de en çok et ve yumurta konusunda bilinen bir yanlış var. Kolesterolü yüksek olan kişilere et ve yumurta tamamen yasak değildir. Sadece yağsız etleri ve deniz ürünlerini tercih etmeliler. Örneğin istiridye serbest çünkü kolesterolü yok. Ama midye, karides ve kalamarı ölçülü miktarda yemek gerek.
* Yumurtayı ne sıklıkta yiyebiliriz? Yumurtanın sarısındaki vitamin ve protein hiçbir gıdada yok. Kolesterolü olanlar bile haftada 1-2 yumurta yemeli. Sarısını ayırıp beyazını yemenin ise hiçbir anlamı yok. Yemişken sarısını da yiyin ve vitamininizi alın. Özellikle çocukların beyin gelişimi için yumurta yemesi gerekiyor.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
