|
 |
 |
 |
 |
|
Pervaneliler tarih oluyor
On beş yıl öncesine kadar altın dönemini yaşayan ve pazarın yüzde 80'ine hizmet veren pervaneli uçaklar güvenlik ve ticari sebeplerden dolayı gökyüzüne veda ediyor.
Kısa mesafeli uçuşlarda pazarın tek hakimi olan pervaneli uçaklar (turboprop) hızla gelişen ve ekonomik olarak daha etkin olan jet uçakları karşısında son günlerini yaşıyor. On beş yıl öncesine kadar kısa mesafeli pazarın yüzde 95'ini kapsayan pervaneli uçakların 2020 yılında pazarda yüzde 10 ile yüzde 5 arasında bir pay alması bekleniyor. 90'lı yılların başında ilk önce 100-150 kişilik 2. el kullanılmış jet uçaklarının, daha sonra da özel olarak bölgesel havacılık için tasarlanmış 100, 70, 50 ve 35 koltuklu uçakların pazara girmesiyle pervaneli uçak kullanımı hızla yerini jet uçaklarına bıraktı. 1991 senesinde dünyada 9 adet pervaneli uçak üreticisi varken 2003 yılında sadece 2 adet üretici kaldı. Havayolu şirketleri büyüyen pazarlarına uygun olarak pervaneli uçakları bölgesel jet uçakları ile değiştirmeye başladı. Pervaneli uçakların neden tercih edilmediğini, güvenlik, yolcu rahatlığı ve ekonomik verimlilik başlıkları altında özetlemek mümkün. Güvenlik şartları pervaneli uçakların kullanım alanlarını daraltıyor. Yolcular pervaneli  uçakla seyahat etmeye çekiniyor ve bu uçakları kullanan firmalar yolcu kaybına uğruyor. Jetlere oranla pervaneli uçaklar daha ucuz ancak bu uçakların üretim kabiliyetleri diğer giderleri karşılayamıyor. Pervaneli uçaklar uluslararası güvenlik şartlarına uymalarına karşılık, istatistiksel olarak aynı işlevi gören jet motorlu uçaklara nazaran eş değer uçulan koltuk/kilometre başına yaşanan sorun daha yüksek olduğundan bir tercih sebebi olmaktan uzaklaşıyor. 1994 yılında Amerikan Federal Havacılık Dairesi'nin (FAA) pervaneli uçaklarda daha önce mecburi olmayan, ama jet motorlu uçaklarda standart olan bir çok güvenlik ek sistemini şart koşması sonucu pervaneli uçakların bir çoğu ekonomik olmaktan çıktı. Jet motorlu uçaklar daha hızlı hareket etme, alçalma ve yükselme kabiliyetine sahip olduklarından kaza oranının yüksek olduğu atmosferin hareketli katmanlarında daha kısa süre kalıyorlar. Pervaneli uçaklar ise neredeyse uçuşun tamamını bu katmanlarda geçiriyor. Ekonomik olarak askeri amaçlı kullanılmalarda sorun olmayan bu durum kârlı işletmecilik bekleyen hava yolları için önemli bir  gelir kaybı oluşturuyor. Embraer, Bombardier, Dornier gibi pervaneli uçak üretiminde önde gelen firmalarda bu gelişme üzerine jet motorlu uçak üretimine başladı. Pervaneli uçaklar Türkiye'nin gündemine ise Türk Hava Yolları'nın RJ uçaklarının yerine yeni uçak aramaya başlamasıyla girdi.
TÜRKİYE'DE TUTMADI
Yapılan çalışmalar Türkiye'de pervaneli uçakların İstanbul-Bursa, İstanbul- Edirne, Ankara-Eskişehir gibi hatlarda ekonomik bir kârlılık yakalayabileceğini diğer hatlarda bölgesel jet uçaklarıyla ekonomik olarak rekabet edemeyeceklerini gösteriyor. Ancak THY gibi uluslararası uçuş yapan bir şirketin ekonomik yapısının bu tip işletmeye uygun düşmediği kaydediliyor. Bu uçakların satın alınması durumunda filodan çıkartırken önemli mali kayıplara uğrayacağının altı çiziliyor. Bugünkü 100-150 koltuklu uçaklarda gözlemlenen yüzde 75-80 doluluk oranları, THY'nin daha küçük ve verimsiz olan pervaneli uçaklara ihtiyacı olmadığını gösteriyor. Yolcunun tercih etmediği, ekonomik olarak koltuk maliyeti daha pahalı olan pervaneli uçaklara yatırım yapılmasının rekabetin iyice arttığı bu dönemde THY için geri dönüşü olmayan bir hata olacağı söyleniyor.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
