Bu aşamadan sonra yerli borsaya gelecekse zihniyet devrimi ile gelsin

İMKB, 2001 krizi sonrasında yerlerde sürünürken, yabancılar gelmeden bir türlü hareketlenemedi. Ne zaman ki, 11 Eylül oldu ve ABD'nin gözünde Türkiye'nin önemi arttı, buna bağlı olarak da IMF Türkiye'ye ek 10 milyar dolar daha kredi açması gündeme geldi, yabancılar Türkiye piyasasını hatırladı. Dün yabancıların borsa yatırımlarını vermiştik. Borsa Endeksi'nin 0.43 cent düzeyinden başlayan ve önceki gün 2.13 cent, hatta piyasanın asıl göstergesi haline gelen İMKB-30 Endeksi'nin 2.71 cent düzeyine çıkmasına yabancılar önayak oldu. Borsanın altıncı büyük yükselişini yabancılar başlattı, yabancılar sürükledi. Şimdi fiyat seviyeleri olarak baktığımızda bu çıkışın finaline doğru yaklaşıyoruz.
Böyle bir aşamada yerlilerin piyasaya dahil olmasının yaratacağı sonuçlardan önce bir eğilime dikkat çekmek gerek.
Küskünler satıyor- Borsadaki yükselişe yerli yatırımcılar katılmıyor. Hatta aktif hesap sayısı düşüyor. Hem kişisel yatırımcıların eğilimleri hem de Takasbank kayıtları gösteriyor ki, fiyatlar eski düzeylerine geldikçe canları yanan yerli kişisel yatırımcılar satıp çıkıyor. Borsa yabancılar tarafından götürülüyor. Burada bilmediğimiz ise yabancılar içinde yerlilerin oranı. Ancak çeşitli nedenle borsanın büyük spekülatörlerinin ve manipülatörlerinin yabancı gömleği giydiğini ve bunun oranının giderek arttığını tahmin ediyoruz.
2004 sonu itibariyle yabancıların toplam portföyleri 16.140 milyon dolar olarak açıklandı. Aynı tarihte borsada halka açık kısmın toplam değeri 26.480 milyon dolar. Bu durumda yabancıların borsadaki payı yüzde 61.1. Yani piyasayı ele geçirmiş durumdalar. Yatırdıkları paraya ortalama 7 yıllık vadede yüzde 409 getiri sağlamaları yabancıları piyasaya çekecek kadar cazip bir kazanç düzeyi. Ancak büyük oyuncuların ve patronların bazılarının yurtdışına taşındığını, küçük ve orta boy yatırımcılardan ve yaklaşık 500 milyon dolarlık fonlardan oluşan yerlilerin kazanç değil zararla karşı karşıya olduğunu belirtelim. Bitişikte bunun bir tablo grafiği var. 25 milyar dolarlık borsa yatırımının 18.5 milyar dolarını yapan yerli yatırımcıların 2004 sonundaki portföy değeri 10.3 milyar dolara inmiş. Arada 8.1 milyar dolarlık zarar oluşmuş. Yerliler bu zarara bağlı olarak da piyasaya küsmüşler. Doğal olarak fiyatlar yabancıların etkisiyle yükseldikçe ve eski düzeylerine çıktıkça bu yerliler de mallarını satıp çıkıyor.
Yabancı ya tek kalmalı- Dolayısıyla borsanın uzun vadeli bu yolculuğuna yabancıların tek başlarına devam etmeleri gerekiyor. Olayın içine yerli küçük yatırımcıların güçlü bir şekilde dahil olması yine yükseliş ivmesini hızlandırıcı etki yapacak. Borsayı şirazesinden çıkartabilecek. Çok kısa sürede karları hızla yükselen yabancılar fiyatların da doyma noktasına yaklaşmasının etkisiyle kar realizasyonuna gidebilirler. Bu durumda yerliler, yabancıların kurduğu tazağa düşerler. Yerlilerin girmediği durumda da İstanbul Borsası giderek yüksek oranda yabancıların hakimiyetine girmiş olacak.
Yada yerliler değişmeli- Böyle bir piyasaya yerli küçük yatırımcılar hâlâ girecekse, bunun yabancıların stratejisi ve yöntemleriyle aynı olması gerekir ki, yeni bir kayıpla karşılaşmasınlar.
* Borsanın yerli ayağının güven eksikliğini gidermek, yatırım kültürünü doğru oluşturmak ve yabancılarla yarışacak düzeye getirmek için, zihniyet devrimi ve buna uygun piyasaya yapılanması mutlaka gerekli.
* Uluslararası rekabete uyum sağlayacak şirketleri seçmek, yabancılarla flört etmesi olası kurumları gözlemek ve bunlara uzun vadeli yatırım yapmak artık yerliler için de temel kriterler olmalı.
* Sokaklarda sorulan 'Borsa yükselir mi?' sorusunu yerliler 'Çocuklarıma miras bırakmak için hangi hisseyi almayım?' şeklinde değiştirmeli.
* Yerliler de emeklilik fonu dürtüleriyle düşünmezse, zaten borsada ağırlığı ve gücü fazla olan yabancıların karlarını realize etmelerinden başka bir amaca hizmet etmez.
Nasıl ki şirketler, önceliklerini değiştirdi, bireysel yerli yatırımcılar da zamana ayak uydurmalı. Yabancıların tuzağına düşmemek için de daha çok okuyarak, daha çok araştırarak ya da daha çok araştıran profesyonellerden hizmet alarak borsa yatırımını yapmalı. Bunun başka türlü olmayacağı artık anlaşılmalı.
Sonuç- "Derisini değiştirmeyi bilmeyen yılan ölür" Nietzsche