|
 |
 |
 |
 |
|
Sigarayı şimdi söndürün
Siyasetçiden sanatçıya pek çok kişi bıraktı, yoksa siz hala bir tiryaki misiniz? Yıllardır ertelediğiniz bu kararı uygulamanın tam zamanı.
Orhan Gencebay, İbrahim Tatlıses, Lale Mansur, AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Hollywood yıldızları Sean Penn, Cameron Diaz ve Sharon Stone... Bu isimlerin ortak noktası ne olabilir? İşte yanıtı; hepsi 'eski' bir sigara tiryakisi... Siz de bir tiryakiyseniz, geç olmadan bırakmayı deneyebilirsiniz. "Çok zor" diyenler için artık yardımcı uygulamalar, terapiler de var.
BİRDEN BIRAKIN
* Uzmanlar kesin sonuca ulaşmak için azaltarak değil de birden bırakmayı tavsiye ediyor.
* Hipnoz bir diğer metot. Transa geçen tiryakilere uyku halinde çeşitli telkinlerde bulunulup öneriler yapılıyor.
* Akupunktur yöntemiyle bir haftada sigarayı bırakanların sayısı da gün geçtikçe artıyor.
2005'e imzanızı sigarayı bırakarak atın
Lale Mansur, Orhan Gencebay, İbrahim Tatlıses artık sigara içmiyor. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla yayılan 'sağlıklı yaşam için sigaraya hayır' mottosu, 2005'in yükselen trendi.
Dünyada her yıl milyonlarca kişi sigara içtiği için hayatını kaybediyor. Hatta sigara yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısının, trafik kazasında kaybedenlerden 37 kat daha fazla olduğu biliniyor. Sigarayla Savaşanlar Vakfı Başkanı Ubeyd Korbey, Türkiye'de her yıl 100 bin kişinin sigara ve onun yol açtığı hastalıklardan öldüğünü söylüyor. Önlem alınmazsa önümüzdeki 25 yıl içinde yıllık ölümlerin yılda 250-300 bine çıkacağını belirtiyor. Sigaranın bu ölümcül yanı bilindiği halde her gün 18 yaşından küçük 3 bin çocuk, büyüklerine özendikleri için sigaraya başlıyor. Ama bir yandan da tüm bu gerçekler, yıllarını sigarayla geçirenlerin birer birer bu 'yalancı dost'la vedalaşmalarına neden oluyor.
Tabii tiryakilerin hayatlarından sigarayı çıkarmalarında çoğu ülkede artık ikinci sınıf vatandaş yerine koyulmalarının da büyük etkisi var. Türkiye gibi birçok ülkede sağlık, eğitim, kültür merkezlerinin yanı sıra 5'ten fazla kişinin çalıştığı iş yerlerinde sigara içmek yasak. Ama Amerika, İngiltere, İskoçya, İtalya gibi ülkelerde sigara kullanıcıları sadece bu yerlerde değil bar, kafe, restoran gibi birçok mekanda da sigara içemiyor. Tüm bunlar da insanların yavaş yavaş sigarasız, dolayısıyla da daha sağlıklı bir yaşam seçmelerini sağlıyor.
BİRDEN KESİN, YAVAŞ OLMUYOR
Sigarayı bırakmak isteyenlerin bu kararlarını uygulamaları çok kolay olmuyor tabii. Uzmanlar kesin sonuca ulaşmak için azaltarak değil de birden bırakmayı tavsiye ediyor. Zaten sigarayı bırakmada en çok bu metot kullanılıyor. Kullanıcılar 1-2 gün  zorluk çekiyor ve nikotin miktarının vücutta azalmasından dolayı bazı semptomlarla savaşıyor. Ancak bu semptomlar bir süre sonra geçiyor.
Uzmanlar tüm bunların yanında tiryakilerin ilk önce kendi kendilerine yardım etmelerini tavsiye ediyor. Çünkü kendi kendine yardım, sigarayı bırakma motivasyonu ve inancı için çok önemli bir aşamayı oluşturuyor. Dileyen tiryakiler grup terapilerine katılabiliyor. Bu yöntemi benimseyenler, terapiye katılan kişilerle aynı ortamda bulunuyor. Üstelik terapiye katılan ve sigarayı bırakmayı başarmış kişilerin, fiziksel ve ruhsal değişikliklerine dair anlattıkları onlara moral ve motivasyon kaynağı oluyor. Ama Ubeyd Korbey her ne kadar başarılı sonuçlar verse de bu yöntemin Türkiye'de fazla uygulanamadığını çünkü insanları bir araya toplamanın zor olduğunu söylüyor. Sigarayı bırakmada uygulanan yöntemlerden bir diğeri ise davranış terapisi. Bu terapide sigara tiryakileri neden ve hangi durumlar karşısında sigara içtiklerinin analizini yapıyor. Bunun ardından karşıt stratejiler oluşturuyor ve etkileyici faktörleri köreltiyor. Davranış terapileri tek veya gruplar halinde yürütülüyor. Sigara bırakmada kullanılan metotların bir diğeri de akupunktur. Ünlü diyetisyen Murat Topoğlu, 20 yıldır yaklaşık 4 bin 200 kişiye akupunktur yöntemiyle sigarayı bıraktırmayı başarmış. Akupunkturla bir haftada sigaradan tamamen kurtulmanın mümkün olduğunu söyleyen Topoğlu bu süreci şöyle anlatıyor: "Nikotin beyne ulaştığı zaman endorfin adı verilen ve insanları sakinleştiren, gevşeten bir madde salgılanıyor. Normalde her insanda endorfin salgılanır. Ama sigara içtiğinizde bunun salgılanma  seviyesi artar. İçmediğiniz zaman da normalden aşağı düşer. Bu nedenle içme isteği duyarsınız. Biz akupunktur noktalarını uyardığımız zaman endorfini arttırıyoruz. Bunu arka arkaya yaptığınız zaman da beyin bunu kendiliğinden salgılamaya başlıyor. Böylece tiryakiler sigara içme isteği duymuyor."
Hipnoz da sigarayı bırakmak isteyenlere uygulanan bir diğer metot. Transa geçen tiryakilere uyku halinde çeşitli telkinlerde bulunulup öneriler yapılıyor. Olumlu ve olumsuz resimler gösterilip psikolojik yönden sigaranın zararları konusunda beyne veriler işlenmeye çalışılıyor. Örneğin, "sigara insanı gevşetip, rahatlatır" düşüncesi yerine "sigara hastalık ve rahatsızlık demektir" fikri aşılanıyor.
Sigara bırakmada kullanılan farmakolojik yöntemler ise nikotin replasmanı yani nikotin yerine koyma ve ilaç kullanımından oluşuyor. İstanbul Tıp Fakültesi Sigara Bırakma Polikliniği, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sigara Bırakma Kliniği, Acıbadem Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği ve Amerikan Hastanesi Sigara Bırakma Kliniği gibi hastanelerde de bu yöntemler kullanılıyor. Tüm bu hastanelerde ilk önce sigarayı bırakmak isteyen kişi genel bir kontrolden geçiriliyor ve sigaraya bağlı bir hastalığı olup olmadığına bakılıyor. Ardından yüz yüze görüşmelerle kişi sigara hakkında bilinçlendiriliyor ve kendisine sigarayı bırakmak için bir tarih belirlemesi isteniyor. Kullanıcıya, bu tarihte sigarayı bıraktıktan sonra eksik olan nikotini tekrar yerine koymak için, nikotin bandı veya nikotinli sakız gibi ürünlerle nikotin takviyesi yapılıyor. Hastanın durumuna göre bu süreçte nikotin yerine koyma yerine özel bir ilaç da  kullanılabiliyor. Bu hastanelerde sigarayı bırakma sürecinde kullanıcıya uzmanlar tarafından psikolojik destek de veriliyor. Geçtiğimiz hafta başında köşe yazısında sigara bırakma hikayesini yazan Milliyet Gazetesi yazarlarından Ece Temelkuran ise şimdilik bu konuyu sonuçlandırabilmiş değil. 15 yıldır günde bir buçuk paket sigara içen Temelkuran, Sean Penn'in başrolünü oynadığı "21 Gram" filmini izledikten sonra sigarayı bırakmaya karar vermiş. Ama bıraktığının dördüncü günü dayanamayıp sinirinden ağlamaya başlamış ve günde üçer tane olmak üzere yeniden içmeye başlamış: "İçmeseydim aklımı kaybedecektim. Tamamen bırakmak çok zor. Ama kesinlikle düşünüyorum. Zamanını ise şimdilik bilmiyorum, herhalde çocuk yapacağım zaman olur. Tamamen bıraktığımda yardım almayı düşünüyorum. Başka türlü olması çok zor, insanın beyni karıncalanıyor, kendini yokmuş gibi hissediyor. En ağırı anlamsızlık ve terkedilmişlik duygusu."
İKİ YIL SONRA TEMİZSİNİZ
Sigarayı bırakanlar çok kısa bir süre sonra hayatlarında olumlu değişiklikleri gözlemlemeye başlıyorlar. Daha ilk günden temizlenmeye başlanan bronşlar, iki yıl sonunda büyük oranda temizlenmiş oluyor. Bir iki ay gibi kısa bir sürede de nefes almada zorluk, tıkanma, öksürük gibi problemlerde azalma olduğu hatta, bir süre sonra bunların tamamen ortadan kalktığı görülüyor.16 yıl boyunca günde bir, bir buçuk paket içtikten sonra sigarayı bırakan Orhan Gencebay bu kararı sayesinde çok daha sağlıklı bir hayat sürdüğünü söylüyor: "Sigara ritim bozukluğu yapabiliyordu, bırakınca geçti. İlk önce yarım yarım denedim, sonra  saatte bir yarım denedim. Fakat bunların hiç yararı olmadı. Sonunda bu mereti tamamıyla bırakma kararı vermekten başka çarem yok dedim ve bu konuda gönlümü kilitledim, anahtarını da denize attım." Sigarayı bıraktıktan sonra sinir ya da asabiyet gibi sorunlar yaşamadığını söyleyen Gencebay, abur cubur yediği için 4-5 kilo aldığını itiraf ediyor.
AKP Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili Hayati Yazıcı da 24 yıllık tiryakiliği bir anda bitirenlerden. Günde 1-2 paket sigara içerken geçtiğimiz mayıs ayında bırakmaya karar veren Yazıcı, bu kararı nasıl aldığını şöyle anlatıyor: "Zararlı bir alışkanlık olduğunun farkındaydım, o zaman bunu niye sürdürüyorum dedim ve bıraktım. Başta sıkıntılar oluyor tabii. En çok da kafadan çıkarmak zor." Yazıcı, sigarayı bıraktıktan sonra 7-8 kilo aldığını ama bunun yanı sıra ağız tadını bulduğunu, duyularının daha da geliştiğini ve artık üstünün kokmadığını anlatıyor. Hatta sigara içen samimi arkadaşlarına 'Ne kadar kötü kokuyorsunuz!' diye takıldığını söylüyor.
Sigarasız bir hayatı seçen isimlere gün geçtikçe yenileri ekleniyor. İbrahim Tatlıses, Lale Mansur'un yanı sıra dünyaca ünlü yıldızlar Sean Penn, Cameron Diaz, Sharon Stone, Catherine Zeta Jones, Drew Barrymore ve Jennifer Aniston da bu zararlı alışkanlıktan vazgeçen yıldızlar arasında...
Sigara paketlerinin üzerinde artık tiryakileri uyarıcı resimler ve yazılar yer alıyor. Özellikle de sigaranın çocuklara verdiği zarara dikkat çekiliyor
Eylem Bilgiç
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
