Dolar bozup bonoya yatana çifte piyango

Rakamlar uçuk gelebilir. Ancak yıllarca bu piyasaları ve bu konuları izliyor ve yazıyorum. Rakamları arka arkaya koyduğunuzda bu tür çarpıcı sonuçlar çıkıyor. En risksiz yatırım aracı ile en riskli yatırım aracının hem 2004 hem de 20 yılı bulan bileşik getirileri birbiri ile yarışıyor. Ortaya çıkan bu çarpıcı tablonun yorumlanmasında Enis Berberoğlu CNN Türk'te bir adım attı. Ama düğümü çözemedik, konu karmaşık. Benim izlenimim, Türkiye'de reel faizlerin yıllarca çok yüksek seyrettiği ve bunun sonucu olarak da, borsanın getirisinin giderek azaldığıdır. Ama konu derindir, ekonomik olduğu kadar siyasi ve toplumsal tarafları ve sonuçları da vardır. Çünkü bu ülkenin Hazine'si bu kadar yüksek reel faizi, bu kadar uzun süreyle ödeyebiliyorsa, bunun bedelini birileri ödüyor ve ödeyecek. Ya reel ekonominin verimliliği bu yüksek reel faizi geri ödeyecek düzeye çıkacak ya da toplum olarak bir gün reel faizlerin ve iç borcun altında kalacağız.

21 yılda 20 kat kazanç
Yatırım araçlarının 2004 yılı getirilerinin geçmiş yıllarla karşılaştırmasına devam ediyoruz. Bugünkü hesaplamalarımız dolar bazında ve dünün devamı niteliğinde. Bitişikteki tabloda görülebileceği gibi, Hazine ihalelerinin düzenli yapılmaya başlandığı 1984'ten bu yana, Hazine bonosunun TL bazındaki getirisi ile dolar bazındaki getirisi arasında çok ciddi bir fark oluşuyor. Bononun 21 yıllık TL bazlı enflasyondan arındırılmış bileşik getirisi yüzde 771.7 olurken, dolar bazlı getirisi yüzde 2.037.7'yi buluyor. Yani 1984'te 100 dolar ile bonoya yatırım yapan her yıl kazandığı faizi yeniden yatırması halinde 21 yıl sonra başlangıçtaki yatırımına göre 20 katı kazanç elde etti. Bu rakam, enflasyondan arındırılmış halde TL bazına döküldüğünde 7.7 katlık kazanç düzeyine iniliyor. Aynı yatırım aracındaki bu getiri farkı, anılan dönemde enflasyon ile dolar kurunun farkından kaynaklanıyor. Bir anlamda kurun enflasyonun altında kalmasıyla bonoya dolar bozdurarak yatırım yapanların getirisi katlanmış oluyor.

Borsada durum
Uzun vadede de en yüksek kazancı sağlayan yatırım aracı olan hisse senetlerinin dolar bazındaki 19 yıllık bileşik getirisi yüzde 1.764.3 düzeyinde kalıyor. Dünkü tabloda ise borsanın TL bazlı getirisi yüzde 871.9 ile bonodan daha öndeydi. Bunun da nedeni, borsanın prim yaptığı veya büyük değer kayıplarına uğradığı yıllarda dolar ile enflasyonun farklı düzeylerde bulunması.
Türkiye'nin düzenindeki çarpıklık, gelir dağılımına, bölgeler arasındaki gelişmişliğe olduğu gibi, mali yatırım araçlarına da aynen yansımış. Çarpıklığı düzeltme de, ancak toplum olarak tüm alanlarda ve Ankara kaynaklı olabilir.

Sonuç
"Bir şeyi gerçekten yapmak isteyen bir yol bulur; istemeyen mazeret bulur"
E.C. Mckenzie