IMF ile faiz dışı fazla pazarlığı

Gayri safi milli hasılanın yüzde 6.5'i kadar bir faiz dışı fazla Türkiye için fazla mı? Biz bu sorunun yanıtını tartışırken duyduğumuz kadarıyla IMF bu oranın biraz daha artırılmasını bile isteyebilirmiş. Faiz dışı fazla programın mihenk taşlarından biri. Bütçenin gelirleri giderlerinden ne kadar fazla olursa Türkiye borç stokunu o kadar aşağı çekebilecek. İşin felsefesi bu. Sadece bu yıl değil 2005 ve izleyen yıllarda da yüksek faiz dışı fazla verilerek stok azaltılacak ve enflasyonla mücadeleye destek verilecek. Mevcut programın temel ayaklarından biri bu ve çok muhtemeldir ki hazırlanmakta olan yeni program da bu temel üzerine oturtulacak. Merkez Bankası da her fırsatta enflasyondaki düşüşün kalıcı hale gelmesi için maliye tarafındaki disiplinin gerekliliğine atıfta bulunuyor. Bu şekilde oluşacak ekonomik ortam yüzde 5 civarında sürdürülebilir bir büyümenin sağlanmasına da imkan verecek.
Program bu temel üzerine oturtulduğu için IMF faiz dışı fazla konusunda çok hassas. Hükümetler de işi IMF desteğiyle götürdüğü için elleri bağlı. Geçmişte faiz dışı fazlanın aşağı çekilmesi yolunda niyetler ortaya çıktığında IMF sert tepki göstermiş ve sonunda hükümetler bu oranı aşağı çekmeye yanaşamamışlardı. Gördüğümüz kadarıyla bugün de hükümet Türkiye'nin yüksek faiz dışı fazlası vermesinin gerekliliği konusunda ikna olmuş görünüyor.
Tabii faiz dışı fazla "yüksek olsun" deyince hemen yükselmiyor. Belirlenen oranda fazlaya ulaşmak için bazı önlemler alınması gerekiyor. İşte IMF ile sorun da bu noktada çıkıyor. IMF kamu kesiminde istediği faiz dışı fazlaya ulaşılması için sağlam tedbirlerden yana. Hükümetler ise biraz daha elinin serbest olmasını ve para harcayabilmeyi ister.Oysa IMF'nin istediği faiz dışı fazlayı sağlamak için yatırımlar kısılıyor, kamu çalışanlarının ücret artışları sınırlanıyor. Bir hükümetin başına gelebilecek en kötü durum...
IMF faiz dışı fazla konusunda ne kadar esneyebilir? Cari işlemler dengesindeki açığın öngörülenin çok üzerinde çıkması ve gayri safi milli hasılanın yüzde 4'üne ulaşması IMF'nin esneme payını azaltıyor. IMF'ye yakın çevrelerin tahminleri IMF'nin bu konuda katı davranacağı yönünde. Anladığımız kadarıyla IMF 2005 için "verebildiğiniz kadar yüksek bir faiz dışı fazla verin" diyor. İşin Türkçesi "sıkabildiğiniz kadar sıkın" diyor. Çünkü bu yılki yüksek cari açığın etkilerinin seneye görülmesinden endişe ediyor.
Tüm bu konular Ekim ayının geri kalan bölümünde Ankara'da tartışılacak. 2005 Bütçesi 17 Ekimde meclise sevk ediliyor. Bütçeyi bağlamak ve son şeklini vermek için IMF'den bir heyet hafta sonunda Ankara'ya geliyor. Bu heyet belirlenen faiz dışı fazlaya ulaşılması için alınması gereken tedbirleri de görüşecek. İşte bu aşamada IMF ile Ankara arasında sıkı tartışmalar olabilir. Bizimkilerin faiz dışı fazla hesabına alınmasını istediği bazı gelirleri IMF istemeyebilir. Anlayacağınız Ekim ayı Ankara'da hareketli geçebilir...