Çin'e karşı birleşelim, zor ama pahalı işleri alalım
Herkes 2005 yılı için pozisyon alıyor. Sektör temsilcilerine göre Türkiye, fasonculuk yerine kaliteli ürüne yönelirse 'Çin sendromu' aşılabilir.
Tekstil sektörü, 'Godot'yu bekler gibi' 2005 yılını bekliyor. Aslında sadece Türkiye değil tüm dünya, 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle sektörde neler olabileceğini tahmin edip ona göre pozisyon almaya çalışıyor. Örneğin Türkiye'den alım yapan uluslararası tekstil şirketleri buradaki bürolarını küçültmeye başladı. İsveç kökenli H&M firması, İzmir bürosunu kapattı. İstanbul bürosunu da küçülten firma 170 kişilik personelini 40'a düşürdü. Şirket yeni üssünü Çin olarak belirledi. Bir çok yabancı dev alıcı da benzer refleksleri gösteriyor. Yabancı alıcılar yüzünü Uzakdoğu'ya çevirince, mümessillik firmalarının işi de zorlaştı. Bu durum, yerli şirketlerin de işini zorlaştırıyor.
500 BÜYÜK GERİLEDİ Şimdi dönüp, içerideki şirketlerin durumuna bir bakalım. İstanbul Sanayi Odası 2003 yılının 500 büyük firmasını geçen hafta açıkladı. Araştırma da gösteriyor ki, 500 büyük içinde yer alan tekstil (iplik, konfeksiyon, dokuma, örme, ayakkabı, deri) firmalarının sayısı her yıl azalıyor. 2002 yılında 500 büyük içine 111 tekstil firması girerken 2003 yılında bu sayı 96'ya geriledi. Sıralamaya giren firmalar da bir yıl önceki yerlerini koruyamadı. Örneğin sektöre yön veren büyük firmalardan Sanko 40 basamak düşerek 80'inci sırada yer bulurken, Bossa 63'ten 89'a, Mavi Jeans'in üreticisi Erak Giyim 96'dan 123'e, Nergis Tekstil 174'ten 222'ye, Mensa 170'ten 233'e, Sifaş 198'den 251'e, Desa 250'den 364'üncü sıraya geriledi. Yine de 500 büyük içinde yer alan tekstil firmalarının 78'i, hanesine kâr yazarken 18'i 2003 yılını zararla kapattı. İSO 500'e giremeyen 76 firmanın içinde 18 tekstil firması yer aldı. Peki ne yapılacak. Bu sektör terk mi edilecek, yoksa kendine yeni bir alan mı yaratacak? Sektör temsilcilerinin uzun zamandır dile getirdiği gibi Türkiye, artık fasoncu olmaktan çıkıp katma değeri yüksek mal üreten, küçük de olsa marka yaratabilen bir ülke haline gelmek zorunda. Çin'in tekstilde her yıl yüzde 10 büyüdüğünü belirten ve Türk pazarı dahil bütün pazarlardan çaldığını hatırlatan yetkililer, buna karşılık Türkiye'nin iki önemli avantajının da altını çiziyor. Coğrafi yakınlık ve katma değeri yüksek ürün çıkarabilme kapasitesi.
AVANTAJ KULLANILMALI İşçiliği az olan modelleri Çin'e gönderen uluslararası alıcılar, özellikli ürünler için Türkiye'ye geliyor. İşte Türk firmalarının yapacağı şey, bu yüksek kalite ve işçilik isteyen malları üretecek teknolojiye sahip olmak. Bu nedenle önümüzdeki dönem Ar-Ge makine parkurunun artırılması yerine araştırma geliştirme (Ar-Ge) projelerine ağırlık vermek şart. Örme kumaşta hakimiyet Çin'in eline geçmeye başladı. Ancak dokumada Türk şirketleri hala iyi durumda. Botaş Nehir firmasının sahibi Muzaffer Kılavuz, 20 yıllık iş hayatında ilk defa kapasitelerin bu kadar düştüğüne şahit olmuş. Çorlu'daki fabrikanın yüzde 30 kapasite ile çalıştığını kaydeden Kılavuz, "İlk etapta yüzde 10-15 işçi azaltma yoluna gittik. Ama 6 aydan sonra işler düzelmezse işçi çıkarımı yüzde 30-40'ı bulur" diyor ve ekliyor: "Sadece bizde olsa kusuru kendimizde arayacağız. Ama herkes aynı durumda." ABD'li bir danışmanlık şirketi ile çalıştıklarını belirten Kılavuz, Çin dışında dünya genelinde bir sıkıntının yaşandığını söylediklerini anlatıyor.
