  |
|
IMF: Kayıtdışının sebebi aşırı yüksek prim oranları
 Türkiye, üç yıllık yeni bir ekonomik programa hazırlanıyor. Programın önceliklerini vergi ve sosyal güvenlik sistemi oluşturuyor.
IMF, "Her türlü istisna ve muafiyetin ayıklandığı, tek oranlı, basit ve anlaşılabilir vergi uygulaması" öneriyor. Nitekim IMF Avrupa Sorumlusu M. Deppler da Ankara temasları sırasında bu duruma değiniyor. "Vergi ve sigorta prim oranlarının yüksekliği, değişik toplum kesimlerini, hükümet üzerinde ayrıcalık baskısına yöneltiyor" diyor.
İşte bu yüzden Maliye yönetimi, son vergi paketinde yatırımların vergi yoluyla teşviğinden vazgeçti. 2005 yılından itibaren bazı vergi kalemlerinde mini indirimin kayıtlı ekonomiyi ne derece cesaretlendireceği ölçülecek. Peki, sosyal sigortalar alanında ne yapılacak?
IMF'nin, kayıtdışı ekonominin büyüklüğünü ve nedenlerini inceleyen teknik ekibi, istihdam yönüyle ister istemez sosyal güvenlik alanına da baktı. IMF, hepimizin bildiği zafiyet noktalarını objektif biçimde ortaya koydu. Raporda, şu tespitler dikkati çekti:
Prim ödememe kültürü
Türkiye'de kayıtdışı iş gücünün varlığı temel bir konudur.
Sosyal güvenlik kurumlarına kayıtlı olanlar kişilerin en az yarısı kadar kayıtdışı kalan iş sahibi kesim vardır.
SSK kapsamındaki işçilerin yüzde 50'den fazlası asgari ücretle çalışıyor gibi gösterilmiştir.
SSK ve Bağ-Kur'da mali açıkların en belirgin sebebi olan prim borçlarının ödenmemesi bir kültür oluşturmuşa benzemektedir.
Asgari ücret ile prim tabanı arasındaki farkın yüksekliği kayıtdışılığı özendirmektedir.
Şu andaki sistem resmi istihdamı gizlemekte, kayıtdışı istihdamın etkinliğini artırmaktadır.
İndirim için zaman gerekli!
IMF cephesi, işverenlerin sıkça dile getirdiği bir gerçeğin de altını çizdi:
"Türkiye'de kayıtdışı istihdam probleminin ana nedeni aşırı yüksek prim oranlarıdır!"
Türkiye'deki prim tutarlarının, Avrupa Birliği üyelerinden veya AB'ye yeni katılan ülkelerdekinden daha yüksek olmadığını da belirten IMF uzmanları, indirim konusunun zaman alacağını söylemeyi de ihmal etmedi.
Ekonomi yönetimini, üstü kapalı olarak eleştiren IMF, şöyle devam etti:
"Yetkililerin böyle bir sistem için amacı net: Oldukça fazla sayıdaki çalışanın maaşı aslında çok daha yüksek olduğu halde asgari ücretten gösterildiği için tahsilatta artış sağlamak. Bu durum, vergi politikasındaki zayıf yönetsel kapasitenin düzeltilmesine de iyi bir örnek oluşturuyor."
"En düşük seviyedeki ücretlerde prim oranlarının düşürülmesini, sosyal güvenlik sisteminin temel sorunu olarak" tanımlayan IMF, ihtiyatı elden bırakmadı... "Prim oranlarının indirilmesi, gelirlerin ciddi oranda düşmesi sonucunu verir. Böyle bir düzenleme ancak sosyal sigorta kurumlarının uygulama kapasitesinin güçlendirilmesinin ardından ve gelirlerde bir etki yaratmayacağından emin olduktan sonra yapılmalıdır!"
|
