Bulanık sular

Çok gazete ve çok yazar okuyunca insan ortalığın gerçekten toz dumandan görülmediğini daha iyi anlıyor. Bu bağlamda yapılan değerlendirmelerde de, namludan tüten dumanı eğer göremiyorsanız, spekülatif bir takım tespitler yapmak kaçınılmaz oluyor. Buna göre kimi yazar ABD'nin bağımsız bir Kürdistan istediğinden emin yazıp çizerken, kimisi de bunun asla gerçekleşmeyeceğini ABD'nin bunda çıkarı olmadığını savunabiliyor.
Aslında Irak'taki gelişmelere bağlı olarak her iki sonuca da varılması mümkün. Ancak Türkiye açısından asıl önemlisi bu alternatiflerin kendi siyaseti, toplumsal düzeni ve dış ilişkileri üzerindeki olası etkilerini siyasi/stratejik bakımdan etraflıca tartışmak. Bu konuda yerleşik düşünce sınırları henüz aşılmış olmadığından böylesi bir tartışma soğukkanlı şekilde yapılamıyor.
Kuzey Irak'taki Kürtler'in ve ABD'nin niyetleriyle ilgili olarak hangi bakışın daha doğru olduğunu kestirmek zor. Zira gerek ABD başkentinde gerekse Türkiye'nin başkentinde haberlerin akışında giderek daha yoğun bir manipülasyon etkisi hissediliyor. Hemen her yerde ciddi yankılara yol açan ve dün bu gazetede geniş özeti yayımlanan Seymour Hersh'in yazısı bu bakımdan iyi bir örnek. Washington'daki Irak odaklı siyasi kavgaları yakından takip edenler, deneyimli gazetecinin yazısının pek çok doğru içermekle birlikte hayli kuşkulu ya da yanlı bazı duyumlara yer verdiğini düşünüyorlar.
Bağımsızlıktan vaz mı geçildi?
Türkiye'de hükümet, belli ki Kuzey Irak'tan epeyce istihbarat da almış olduğu için, konuyu bir kriz meselesi haline getirmeden atlatmaya çalıştı. Buna karşılık hükümetten ve izlediği politikalardan hazetmeyenler, Kıbrıs politikasının uygulaması sırasındaki bir savı ortaya yeniden çıkarmaya başladılar. Kerkük ve bağımsız Kürdistan konularında hükümetin duyarsız ya da kaygısız olduğundan hareketle AKP'nin gayri milli olduğu iddiası giderek daha fazla dile getirilecektir.
Bağımsız bir Kürdistan'ı ABD'nin kurdurmak istediği savı ancak ABD'nin bölgede sürekli kaos istediği varsayımıyla birleşince anlam kazanıyor. Iraklı Kürtler'in onyıllardır arzuladıkları bağımsızlıktan vazgeçtiklerini düşünmek gerçekçi değil. Ancak o bağımsız ülkenin Kerkük petrollerini kontrol etse bile rahat yaşayabilmesi de kolay değil. Türkiye bir yana Arap dünyası ve İran, hele de Iraklı Sünni ya da Şii Araplar Kürtler'i rahat bırakmazlar. Bir Kürt devletine en teşne olduğu düşünülen ülke ise İsrail. Orada bile iki nedenle bunun pek akıllıca olmadığını düşünenlerin siyaseti belirlemede ağırlığı var.
Savaştan en kârlı İran çıktı
İsrail açısından Türkiye ile ilişkilerin önemini, bunun İsrail'e sağladığı stratejik avantajı göz önünde bulunduranlar, bekası şüpheli bir Kürt devletine bu ilişkinin feda edilmemesi gerektiğini söylüyorlar. Bir diğer görüşe göre ise eğer Irak parçalanır ve karmaşaya sürüklenirse İran Körfez bölgesinde iyice dengelenemez bir güç kazanır. Irak'taki savaştan bugüne dek en karlı çıkan devletin İran olduğu düşünülünce bu tespiti de yabana atmak kolay değil.
Şimdiden yapılabilecek en kesin çıkarsama ise federal yapıya sahip olmayan bir Irak'ın iç savaşa sürükleneceği. Dolayısıyla Türkiye'nin siyaseti bu federalizmin niteliği, Kerkük'ün özel konumu ve Türkmenler'in sahip olacakları haklar bağlamında şekillenmelidir. Gerek geçen hafta gelen haberlerden gerekse Celal Talabani ziyaretinden basına yansıyanlar bu bakımdan Kürt liderlerle Türkiye arasından bir ortak dile doğru gidildiği izlenimini de veriyor.
Doğusunda İran İslam Cumhuriyeti ile komşu Türkiye'nin güneyinde de merkezi idaresi ve dinci vurgusu güçlü bir Irak devleti isteyip istemediğini Kürt kompleksi olmadan tartışması gerekir.