Yandaki tabloya dikkatinizi çekmeden önce bazı gelişmeleri aktaralım. - Özelleştirmeden sorumlu Maliye Bakanı Kemal Unakıtan geçen hafta Telekom, Erdemir ve THY'yi New York Borsası'nda halka arz edeceklerini açıkladı. Geçmişte, Türkiye Borsası'nda halka arzlar yapılırdı. Yandaki tabloda bunun rakamları var. Borsada halka arz yoluyla elde edilen özelleştirme gelirinin toplamı 3 milyar dolar. Peki şimdi neden yapılmıyor? - Ak Parti'nin mali ve ekonomik işlerden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Bülent Gedikli 8 Haziran tarihli Zaman Gazetesi'nde "Özelleştirmede blok satış yürümüyor, halka arz edelim" demiş. Yaklaşım doğru. Ama büyük halka arzları yapacak piyasa nerede? - Buna karşılık özel sektörün halka arzlarında bir canlanma var. Yandaki tabloda yıllar itibariyle borsada gerçekleştirilen halka arzlar yer alıyor. En büyük halka arz 2.8 milyar dolarla 2000 yılında olmuş, sonrası üç yılda ise toplam halka arz 100 milyon doları bile bulmuyor. Ancak bu yıl dört şirket halka açıldı. 68.2 trilyon liralık hasılat, ortalama 1 milyon 400 bin liralık kurla 48.7 milyon dolar eder. Geçmiş üç yıla göre bir canlanma söz konusu. Ancak çok çok yetersiz. Küçük şirketler geliyor. Borsaya gelmesi gereken asıl büyük kuruluşlar yok.
Büyüklerin durumu: Son gelecek şirket Doğuş Otomotiv. Büyük ve kârlı çalışıyor, yüzde 50 temettü dağıtma sözüyle geliyor borsaya. Ancak halka arz fiyatı yurtdışında belirlenecek. Dışarıda toplanan taleplerden sonra ortaya çıkan fiyat, yurtiçi halka arzın da fiyatı olacak. Şirketin pazar payı ve kârlığı, Volkswagen'in distribütörlük anlaşmasını sürdürmesine bağlı. Fiyatını da yurtdışı belirleyecek. Bizim piyasanın fiyat belirleme ya da doğru fiyat belirleme özelliği azaldı demek. Yurtdışının belirlediği fiyatı belki yurtiçi beğenmeyecek. O zaman ne olacak? Bu hisseyi halk mı alacak yoksa başkaları mı? Büyük halka arzlardan biri olacak Coca Cola Türkiye'nin arzı da mayıs gibi yapılacaktı. Ancak burada bir erteleme olduğunu duyuyoruz. Acaba bütün bunların nedeni ne?
Halk yok, güven de yok: Halk borsada yok da onun için. Geçmişte hisse senedi almış olanlar var. Bunların çoğu da satış için fiyatların yükselmesini bekliyor. Borsadan zarar etmiş, batmış çok insan var. Yandaki tablo son üç yılda borsanın kayıplarını da ortaya koyuyor. Borsanın kazançlı olduğu yıllarda ve bu yılları izleyen senelerde halka arzlar ve özelleştirme patlama göstermiş. Borsa canlanmadan gerçek halka açılma ve özelleştirme zor. Onun için bir Telekom, Erdemir, THY gibi büyük ve kârlı çalışan şirketler Türkiye Borsası'na arz edilemiyor. Edildiğinde alıcısı olmayacak. Çünkü yatırımcı güveni kayboldu. 100 hissede manipülasyon: Yatırımcının olmadığı yerde spekülatörler, manipülatörler kendi aralarında top çeviriyor. Borsa Başkanı Osman Birsen, geçen hafta borsa binasına alınmadığı için İMKB genel kurulunu izleyemeyen arkadaşımız Rahim Ak'a "100 hissede manipülasyon var" dedi. 289 hisse senedi olduğu dikkate alınırsa, bu yüzde 35 veya her üç hisse senedinden birinde manipülasyona rastlanıyor demektir. Böyle bir piyasaya halka arz elbette yapılamaz. Olsa olsa manipülatöre arz edilir. Belli büyüklükteki şirketler onun için yurtdışında halka arzı denemek zorunda. Yandaki tablo halka arzların yapıldığı, 23.5 milyar dolarlık kaynağın sanayiye ve şirketlere aktarıldığı bir piyasanın geçmişte varlığını gösteriyor. Hakikaten ne oldu bu piyasaya? Bu konuya devam edeyim mi? Ne dersiniz?
Sonuç: "Herkese kendine ait olan verilir" Latin Atasözü
