 |  |
 |
|
Kronometre yerine neden kronoloji kullanılmaz ki?
Anadolu Ajansı İç Haberler Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Türkiye Cumhuriyeti 80'inci Yıl Kronolojisi" gerçekten önemli bir başvuru kitabı.
Eğer gazeteciyseniz, bu tür kronolojiler, vazgeçilmez kitaplarınız arasındadır. Örneğin ben, Prof. Dr. Utkan Kocatürk'ün "1918-1938 Atatürk ve T.C. Tarihi Kronolojisi"ne, sık sık bakarım (Türk Tarih Kurumu 1983).
Gotthard Jaeschke'nin "1938- 45 Türkiye Kronolojisi" de (Türk Tarih Kurumu 1990), Muzaffer Gökmen'in "1923-1973-50 Yılın Tutanağı" da (Hürriyet Yayınları 1973), bu tür vazgeçilmez elaltı kitaplarım arasında.
Anadolu Ajansı'nın kronolojisine sahip olunca, onu yanımda gezdirmeye başladım. Örneğin dostlarla toplanmış, yiyor, içiyor, sohbet mi ediyorsunuz?.. Herkese, doğum gününü ve yılını soruyorum. Sonra o
"Kronoloji"nin sayfalarında, söz konusu günü buluyorum.
- Senin doğduğun gün Türkiye'de şunlar olmuş, diyorum...
Dinleyen, birden tarihe ilgi duyuyor.
Bilirsiniz... Biz
Türkler için "Geçen Hafta" bile tarihtir. Çünkü yazılı hafızamız pek yoktur.
Habsburg'ların
Kanuni döneminde İstanbul'daki elçileri Baron de Bousbeq ne der?
- Türkler, tarihe tarihsiz yaklaşıyor. Bir Süleyman'ın yaptıklarını anlatırlarken, bu Süleyman Hazreti Süleyman mı, yoksa Muhteşem Süleyman mı anlayamazsınız.
Neyse... AA'nın
Kronoloji'sine dönelim.
Bu kitapla, yeni bir uğraş da ürettim kendimce.
TC'nin kronolojisi ile dünyanın kronolojisini karşılaştırmaya başladım. Bende, harika dünya kronolojileri var.
Kelimeye takılıp, "Kronoloji"nin, saat saat tarihi listelediğini sanmayın sakın.
Biliyorsunuz... "Kronos", Yunanca "Zaman" demek. "Kronometre"ler, saniyeleri bile ölçer ama, kronolojiler takvim yapraklarını ölçü olarak alır.
Sık sık baktığım dünya kronolojilerinden biri, Dorling Kindersley Yayınevi'nin "20'th Century Day by Day"idir. Ecam Yayınevi'nin "Chronicle of the World"ü ise, M.Ö. 5000 yılından bugüne geliyor. O kadar kalın kronolojiler ki bunlar.
New York'ta almıştım... İstanbul'a kadar elimde taşıdığım için, bel fıtığı olmuştum.
Dönelim "Paralel Tarih" arayışına.
Bugün "19 Mayıs" mesela. Bizim için Kurtuluş Savaşımız'ın başlangıcı.
AA Kronolojisi'nde, 19 Mayıs 1919'da, "Mustafa Kemal Paşa Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattı" ve "Damat Ferit Paşa yeni kabineyi kurdu" haberleri var.
Samsun'da noktalanan süreç 4 Mart 1919'da başlamış... 4 Mart'ta Damat Ferit Paşa, Tevfik Paşa'nın yerine Sadrazam olmuş. 13 Mart'ta Kazım Karabekir Paşa, 15'inci Kolordu Komutanlığı'na (Erzurum) atanmış.
Ve 29 Nisan'da Harbiye Nazırı Şakir Paşa, Mustafa Kemal Paşa'yı çağırıp, "Türkler'in Rumlar'a yaptığı baskıyı yerinde inceleyip önlemesi için", onu Karadeniz bölgesine Müfettiş olarak atayacaklarını bildirmiş.
5 Mayıs'ta atama kararı "Takvim-i Vekayi"de yayınlanıyor.
11 Mayıs'ta İtalyanlar Marmaris, Fethiye ve Bodrum'u; 15 Mayıs'ta Yunanlılar İzmir'i işgal ediyorlar.
16 Mayıs'ta Mustafa Kemal
"Bandırma" ile İstanbul'dan yola çıkıyor. 17 Mayıs'ta İnebolu'ya, 18 Mayıs'ta Sinop'a ve 19 Mayıs'ta Samsun'a varıyor.
Peki 1919'un mayısında, dünyada neler olmuş?
1919 dünyada da cümbüşlü bir yıl.
Mussolini, Faşist
Parti'yi 23 Mart 1919'da kurmuş. Roza Luxemburg öldürülmüş (1 Mayıs), Amerika'da kadınlara oy hakkı tanınmış (4 Mayıs), İstanbul'da Çırağan Sarayı yanmış (9 Mayıs), Paris'te antlaşmayı imzalamamak için Alman Başbakanı Scheidemann istifa etmiş (20 Mayıs), ABD'ye ait NC-4 tipi bir uçak ilk kez Atlantik'i geçmiş (27 Mayıs).
Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlattığı Milli Mücadele, 29 Ekim 1923'te, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanı ile hedefine ulaştı.
Peki 1923'ün ekiminde, kasımında dünyada neler olmuş.
İngiltere'de BBC yayınlarının, 10 şilinlik kullanıcı harcı ile finanse edilmesi gündeme gelmiş (1 Ekim).
Almanya'da, Bavyera ve Rheinland, bağımsızlıklarını ilan edip, Cumhuriyet olmuşlar (20 Ekim), Hitler Münih'te darbe teşebbüsü yapıp, tutuklanmış (8 Kasım). Enflasyon Almanya'yı vurmuş, 1 sterlin 183 milyar Mark'a eşitlenmiş (15 Kasım). İngiltere ile Amerika arasında ilk telsiz bağlantısı kurulmuş (25 Kasım), Uzaya giden ilk Amerika'lı astronot Sheapard doğmuş (18 Kasım)...
Siz de, bu kronolojilerle haşır neşir olmayı sevmediniz mi?
|
