Türk mühendisin başarısı
Bir Türk mühendisin geliştirdiği, uçak gövdelerinde meydana gelen hasarları anında tespit eden sistem, THY uçaklarında denendikten sonra Boeing'in 7E7'sinde standart ürün olarak yer alacak
Boeing'de çalışan Türk mühendisi Aydın Akdeniz tarafından geliştirilen uçak gövdelerinde meydana gelen hasarları anında tespit eden sistem, Türk Hava Yolları (THY) Teknik Departmanı'nın gözetiminde, THY uçaklarında denenecek. Dört yıl boyunca toplanan veriler Boeing laboratuvarıyla paylaşılacak ve sistem geliştirilip 2008'de piyasa çıkacak 7E7 uçaklarında standart ürün olarak yer alacak. Bu çalışmanın ortak yapılmasında en önemli faktörün Boeing'in THY Teknik departmanına olan güveni olduğu belirtiliyor. Uçakların gövdesinde, sert inişler ve küçük çarpmalardan oluşan hasarları, otomatik olarak belirleyen yeni sistemle, şu an günler alan hasar tespiti ve onarım çalışmaları kısa bir sürede çözüme kavuşturulacak. "Yapısal Direnç Kontrolü" (Structural Health Monitoring - SHM) adı verilen ve uçaklarda "3. Karakutu" olarak adlandırılan sistemi tanıtan Aydın Akdeniz, bu ürünle uçakların havada kalış süresinin yüzde 20 dolayında daha artacağının altını çizdi. THY'nin Atatürk Havalimanı'ndaki Bakım Hangarı'nda sistemi tanıtan Türk Mühendis Akdeniz, "Uçaklardaki yapısal yıpranmalar, halen sadece teknisyenlerin rutin kontrolleri ile onarılıyor. Ayrıca sert iniş sonucu oluşan hasarlar, 72 saate varan kontrollerde belirlenirken yeni sistem, bu süreyi bir saate kadar indirebiliyor. Dolayısıyla, uçaklar havada daha fazla kalacağı için ekonomik açıdan çok önemli avantajlar getiriyor. Ayrıca, uçuş güvenliğini de artırıyor" dedi. Hasarın yerini ve büyüklüğünü anında belirleyen yeni sistem, uçaklarda halen kullanılan uçuş bilgilerini kaydedici (Flight Data Recorder- FDR) ve kokpit ses kaydedici (Cockpit Voice Recorder- CVR) adlı iki ayrı kara kutudan sonra, 3. karakutu niteliği taşıyor. Bu yeni sistem, uçağın hassas bölgelerine yapıştırılan sensörler ve bir merkeze konulan bir özel bilgi toplama kutusundan oluşuyor. Bu sistem sayesinde, uçuş halindeki uçaklarda türbülans veya yıldırım çarpması gibi dış etkenlerden oluşan hasarların büyüklüğü, uçak daha havada iken, teknik merkeze ulaşan sinyaller sayesinde belirlenerek, uçağın uçuşa devam edip etmeyeceği ortaya çıkarılıyor. Uçak ya iniş noktasına doğru uçuşunu sürdürüyor veya en yakın meydana indiriliyor. Sarsıntıları ve oluşan hasarları çok kısa sürede ana merkeze ulaştıran sensörler, halen başta Japonya olmak üzere bazı gelişmiş ülkelerdeki kritik yapılarda kullanılıyor. Aydın Akdeniz, sistemin Türkiye'de de özellikle Boğaz köprüleri ve elektrik santralleri gibi kritik yapılarda kullanılması gerektiğine de dikkat çekti. Akdeniz, sistem sayesinde binaların depreme dayanıklılığı ve oluşabilecek hasarların belirlenmesi açısından da önem taşıdığını söyledi.
AKDENİZ KİMDİR?
Yaklaşık 17 yıldır Boeing'de çalışan Aydın Akdeniz, doğduğu şehir Adana'da lise eğitimini tamamladıktan sonra 1978'de ABD'ye giderek Boston Üniversitesi'nde yüksek öğrenim almaya başladı. 1987'de Boeing Yapısal Teknoloji'de görev üstelenerek 747-400, 777, 737, uçak modellerinin yapısı üzerinde çalıştı. 2000 yılından bu yana ise Boeing'in geliştirdiği yeni uçak modelleri ana uğraşı alanı oldu.
|
