Sao Jose dos Campos - Brezilya'ya yaptığımız seyahatin farklı şehirlerde, yoğun bir programla gerçekleşmesi ve zaman farklılığı sebebiyle yazılarımızı aksattık. Ancak, atılım yapmakta olan ülkenin her tarafını görmek, sokaktaki vatandaştan zirvedeki yöneticiye kadar bir çok insanla görüşmek bir ülkeyi ve sistemi anlamak açısından insana çok farklı ufuklar açtığına şahit olduk. Brezilya bugünkü haliyle yosulluğu ve zenginliği beraber yaşıyor. Uçak fabrikasının yanıbaşındaki insanlar geçim mücadelesi verirken, uçakları da en gelişmiş ülkelerin ürünleriyle yarışıyor. Dünyanın 4 önemli uçak yapımcısından birisi haline gelmelerinde ise çok değişik detaylar söz konusu... Brezilya'nın son yıllarda havacılık sektöründe önemli gelişmeler kaydeden şirketi Embraer'in Yönetim Kurulu Başkanı ise bizlere bölgesel uçak yapımından geniş gövdeli uçak pazarına geçmeleri halinde Boeing ve Airbus'ın kendilerini yaşatmayacağını şaka yollu anlatmaya çalıştı. Ancak, üretim hatlarını ziyaret esnasında gördük ki, Embraer yakın bir zaman içinde 174 yolcu kapasiteli Alone ismini verdiği projeyi de hayata geçirmek üzere.
Yeni projeler bir yana, dünyada bölgesel uçak imalatı yapan gelişmiş ülkelerin şirketleri tek tek kaybolurken, Brezilyalı Embraer geliştirdiği modellerle hem havacılık sektörünün gelişmesini sağlıyor, hem de ülkeye ciddi kaynak girişi elde ediyor. En son üretimleri olan Embraer 190 model uçaklarının üretim hattından çıkışına, dünyanın dört bir yanından havacılık sektörünün ileri gelenleri ile Embraer'e rekor sayıda uçak sipariş eden Amerika JetBlue Havayolları'nın patronu David Eneelman da çağrılmıştı. Farklı ülkelerden kalabalık bir gazeteci topluluğuyla izlediğimiz törene katılan Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın mutluluğunu gözlerinden okumak mümkündü. Brezilya için çok önemli bu törene Türkiye'den Balıkesir Milletvekili ve TBMM Türkiye-Brezilya Parlementolar Dostluk Heyeti Başkanı Turhan Çömez de Brezilya'nın Ankara Büyükelçisi Brian Micheal F. Nede ile beraber katıldı. Lula'yla da görüşen Çömez Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın mesajını iletip cumhurbaşkanını Türkiye'ye davet etti. Dünyanın her tarafından havacılık sektörünü biraraya getiren yeni model uçakların üretim hattından çıkış törenleri bir kongre gibi gerçekleşir. Fakat böyle bir programda Türkiye havacılığı adına kimsenin olmamasını izah edecek kelime bulmak zor. Türk Hava Yolları'nın (THY) içine kapanıp bu tarz toplantıları ihmal etmesi hoş değil. Hatta ülke adına büyük kayıp. Önemli sayıda yeni uçak alımı için çalışmalar yapan THY'nin ufkuna böylesine buluşmaların ciddi katkı sağlayacağını kimse inkar edemez. Tek bir seferde THY'nin mevcut filosundan daha fazla uçak sipariş eden şirketlerin patronları zaman ayırıp bu organizasyonları takip ederken, bizim yetkililerin Anadolu'ya hapsolmaları anlaşılır gibi değil. Türkiye'nin kendine yakın bulabileceği bu ülkeyle işbirliğinden çeşitli fısatlar yakalayabilir. Bu görüşümüze hayır diyenlerin, Brezilyalılar'ın ifadesiyle 'Caça as palavras' yani palavra attıklarını söyleyebiliriz. Her şeyi hazır alma devrini kapatıp, ortak üretimlere yönelmekte, yapadığımız işlerde off set anlaşmalarıyla iş paylaşımına ortam hazırlamamız da fayda var.
