 |  |
 |
|
'Las Meninas'ın gizemi
 Aşağıdaki metni, 'yönetim' konusunda odaklanmış bir elektronik iletişim grubundan aldım. Önce okuyalım, eksiğini gediğini sonra ele alırız. Metin özetle şöyle:
***
ODTÜ İşletme'nin deli ama bilge, hem en sevilen, hem en nefret edilen profesörü Muhan Soysa'ın 'Strateji Yönetimi' dersinden bir anekdot:
Hoca tepegöze bir Picasso resmi koyar. Herkes bakar bakar ama tarzı zaten kübik olan sürrealist resimde sanatla fazla ilgilenmeyenlerin anlayabileceği pek az şey vardır. Bozuk perspektifli bir oda, sarı uzun saçlı, yaratığa benzeyen bir şey. Etrafında başka yaratıklar, yerde yine bir yaratık ve arkadaki şekli bozuk içi parlak dikdörtgenin içinde başka bir şeyler daha...
Bir süre hiç bir şey söylemeden sınıfı izleyen hoca, daha sonra Picasso'nun resmini alıp tepegöze Meninas'ın bir resmini koyar. Bu resimde sandalyenin üzerinde oturan sarı uzun saçlı bir aristokrat kızı görürüz. Yerde köpeği yatmaktadır; vs. vs...
Ancak ikinci resmi görünce Picasso'nun resmindeki ögelerin ne olduğunu ve o resmin Meninas'ın tablosuna gönderme yaptığını fark eder tüm sınıf.
Ve Muhan Soysal hiç unutamayacağımız dersini verir:
"Hayatta hiç bir şey Meninas'ın resmi kadar belirgin ve net değildir. İş hayatı gerçekleri size Picasso'nun resmindeki gibi şekil değiştirmiş olarak gösterir. Picasso'nun resmine bakıp, Meninas'ın resmini görebilenleriniz başarılı olacak, diğerleri kübik şekillere bakıp yanlış anlamlar çıkarmaktan gerçekleri hiç göremeyecek."
Şimdiii... Hangi birini düzeltelim?
Ansiklopedik bilgi hatasından başlayalım mı? Sözü edilen resim Meninas diye bir ressama ait değil. Resmin adı 'Las Meninas'. 1656-57 tarihli bu muhteşem tabloyu yapan ise ünlü İspanyol ressam Velazquez.
İkincisi: Ben Picasso'nun sürrealist (gerçeküstücü) resim akımına dahil olduğunu ilk kez duyuyorum. Birçok sanatçı görünen gerçekliği çarpıtarak ötesine geçmeye ve yeni gerçeklik alanları keşfetmeye çalışır. Yani her gördüğünüz 'sanatsal çarpıtma'yı sürrealizm sanmayın.
***
Gelelim bu metindeki esas hataya. Şundan eminim: Prof. Muhan Soysal, kendisini dinleyenlere Velazquez'in eseri için, "Hayatta hiç bir şey bu resim kadar belirgin ve net değildir" dememiştir.
Çünkü hoca da bilir ki 'Las Meninas'; felsefecilerin, sanat tarihçilerinin, zihniyet arkeologlarının, eleştirmenlerin ciddi kafa yorduğu nadide resimlerden biridir.
Örneğin Fransız düşünür ve zihniyet tarihçisi Michel Foucault, 'Kelimeler ve Şeyler' adlı muhteşem kitabına bu resmi yorumlayarak başlar.
Ayrıca Enis Batur'un aynanın resimdeki yerini irdelediği 'Ayna' (Ada Yay.) adlı kitabında da uzun uzun 'Las Meninas'tan söz edilir.
O halde... Asıl gizemli olan... Yani asıl incelenmesi gereken Picasso'nun tablosu değil, Velazquez'inkidir. Çünkü Velazquez'in resminden haberdar olduğunuz takdirde, Picasso'nunkinin bir sırrı kalmaz. Ama Velazquez'in ortaya attığı mesele varlığını sürdürür.
***
Kıssadan hisse 1: Picasso'ya bakıp Velazquez'i görenler değil, bizzat orijinal Las Meninas'ı doğru yorumlayanlar başarılı olacaktır.
Kıssadan hisse 2: Hocalarınızı daha iyi dinleyin.
Not: 'Yahu neymiş bu Las Meninas' diyenlere bir ipucu vereyim. Soldaki adam ressam Velazquez'in ta kendisi. Arka planda kalan bir aynada ise kral ile kraliçenin yansımasını görmekteyiz. Peki ressam aslında kimin resmini yapmakta?
|
