TÜPRAŞ-Tatneft ikilemi

TÜPRAŞ'a Tatneft'in iştiraki Efremov Kautschuk ve Zorlu Grubu'ndan oluşan konsorsiyumun verdiği 1.3 milyar dolarlık teklifin küçüklüğüyle beraber, gelişen ilişkiler de tartışma noktası. Asıl enterasan olan ise TÜPRAŞ'ın satışının onaylanmasının ardından Tatarlar'ın merkezde yer alacağı, Türk-Rus ilişkilerinin hızlı bir şekilde atılıma gireceği yönündeki beklentiler.
Rusya Devlet Başkanı Putin'in Türkiye ziyareti için hazırlanan pakette çok detaylı iş birliği projelerinin yer alacağı ifade edilirken, Tatneft-TÜPRAŞ ilişkisinin müspet sonuçlanmasbirçok açsağlayacağına da dikkat çekiliyor. Rusya'daki bazı büyük sanayi kuruluşlarının Türk-Rus ortaklığında işletilmesi için de bazı planlar üzerinde çalışılıyor.
Bazı kurumlara borcu var
TÜPRAŞ'a Zorlu Grubu'yla beraber teklif veren Efremov Kautschuk'un arkasındaki kuruluş Tatneft, 3 yıla yakın bir süredir Türkiye ve TÜPRAŞ'la ilgili araştırma yapıyordu. İrtibatta oldukları bazı kişi ve kuruluşlar Tatneft'in Türkiye'ye düzgün bir şekilde girmesini arzularken, bazıları da parayla yapamayacakları hiçbir şey olamayacağından dem vurup, olumsuzluklarını düzeltmelerine dahi gerek olmadığına Tatarlar'ı ikna etti.
Halbuki işadamı Ertürk Değer'in Tataristan'da yaptığı işler sebebiyle Tatneft'le olan sıkıntılarının bir boyutu da Türkiye'ye yansımıştı. Tatneft'in Değer'in peşine düşerek geldiği Anadolu'da devletin bazı kuruluşlarına borcu vardı ve bu problemleri bile çözmeden ihaleye girmişti. Tatneft'in Türkiye'ye giriş esnasında menfi yaklaşılması halinde de yeterince malzeme var ve henüz bazı tatsız gidişatlar da düzeltilmiş değil.
Tatneft'i ve ortaklarını asıl umutlandıran ise Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın özelleştirme politikası ve uygun bir partnerin bulunması oldu. Tatneft'in para transferini nereden nasıl yapacağı bazı soru işaretleri içerse de, bu grup mevcut satış şartları içinde TÜPRAŞ'a daha fazla para ayırmayı çok önceden dikkate aldı ve buna göre çalışmalarını yürüttü. Buna rağmen milli ve değerli bir şirketin ucuza satılacak olması, işin içinde olanları Türkiye adına rahatsız ediyor.
Rakam neden düşük?
Tataristan yönetiminin sıkı kontrolü altında olan Tatneft yetkilileri, bazı yatırımcı ve analistlerin, alımı finanse edemeyeceğine dair iddialarına pek fazla aldırmıyor. Tataristan'la birlikte Rusya'nın da sıkı konrolünde olan Tatneft'in değişik ülkelerdeki bir uzantısı konumundaki kuruluşlarda ciddi parası olduğu ise altı çizilen bir gerçek. Tek sorun böyle bir atmosferde daha yüksekten pazarlama şansı varken rakamın aşağıda kalmasındaki soru işaretleri.
Unutmamak gerekir ki; 1943'te kurulan, 61 yıllık geçmişiyle Rusya'nın en köklü şirketleri arasında yer alan Tatneft'e, yakın bir zamanda Türkiye'yi ziyaret edecek olan Putin'in ilgisi de söz konusu. Türkiye, daha önce petrol piyasasına ana dağıtıcı olarak girmek isteyen ve yönetim kurulu başkanlığını bir Azeri'nin yürüttüğü Rus petrol şirketi Lukoil'e izin vermemişti. Şimdi Tatneft vizeyi alacak, hem de çok ucuza.
Aslında yanıbaşımızda komşumuz Rusya ile ilişkilerin zayıf kaldığı söylenebilir. Hatta Lukoil'in ilgisi devam ediyorsa işbirliği imkı da araştırılabilir. Çünkü Tatnetf, TÜPRAŞ'ı alarak, Türkiye'de değil, bölgede ve Orta Doğu'da etkin olmak istiyor. Böyle bir durumda Lukoil de Türkiye'ye girmek isteyebilir. Gazprom zaten doğalgaz dağıtımı için çalışmalar yapıyor. Halkayı tamamlamakta fayda var.