Yılı 10 milyar dolar açıkla kapatan sosyal güvenlik kamburuna acil çözüm aranıyor. Bakan, yüklü miktarda yabancı kaynak peşinde...
1990'LARIN başındaki erken emeklilik kararları ile başlayan sosyal güvenlik sistemindeki bozulma, 10 yılda ekonominin tam 52 milyar dolarına mal oldu. Geçen yılki açık, kasım sonu itibariyle iç borç stokunun yüzde 8'ine ulaştı.
15.8 KATRİLYON ÇALIŞMA ve Sosyal Güvenlik Bakanı Başesgioğlu, Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur'un 2003 açıklarının toplam 15.8 katrilyon lirayı bulduğunu, acilen yüksek miktarda yabancı kaynak arandığını söyledi.
***
52 milyar dolarlık kara delik
1993 yılında 995 milyon dolar olan sosyal güvenlik açığı, kayıtdışı istihdam ve krizlerle 2003'te 10 milyar dolara ulaştı. Bu miktar milli gelir artışının yüzde 17'sine denk geliyor.
TÜRKİYE sırtındaki kamburlardan bir bir kurtulurken, ekonominin en büyük kara deliği sosyal güvenlik sistemi 2003 yılını 10 milyar dolarlık açıkla kapattı. 1990'lı yılların başında o dönem alınan erken emeklilik kararları ile birlikte başlayan sistemdeki bozulma son 10 yılda Türk ekonomisine tam 52 milyar dolara mal oldu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu, 2003'te Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) ve Bağ-Kur'un 2003 açıkları toplam 15.8 katrilyon lira olduğunu açıkladı. 2003 ortalama dolar kuruna göre geçen yılki açığın miktarı 10 milyar doları buldu. Böylece bir yıl içerisindeki sosyal güvenlik açığı miktarı ilk kez 10 milyar dolar seviyesine ulaştı.
AÇIK 90'LARDA BAŞLADI Bu rakam, kasım sonu itibariyle Türkiye'nin toplam iç borç stokunun yüzde 8'ine ulaştı. Geçen yıla göre sosyal güvenliğe aktarılan kaynak yüzde 34 arttı. 2003 yılında tahmini rakamlara göre milli geliri 57 milyar dolar artması beklenen Türkiye, bu rakamın yüzde 17'lik kısmıyla sadece sosyal güvenlik kurumlarının açığını finanse etmek durumunda kaldı. Türkiye'nin halen önündeki en önemli yapısal problemi olarak görülen sosyal güvenlik sistemi açıklarının tarihi 1990'ların başına kadar uzanıyor. 1993'te, açık miktarı 995 milyon dolar seviyesindeyken, 1998 yılında 5.3 milyar dolara çıktı. Daha sonra 1999'da sosyal güvenlik kurumlarının aktüeryal dengesini düzeltmek amaçıyla çıkarılan yeni yasa ile emeklilik yaşı artırıldı. Ancak Türkiye'deki kayıtdışı istihdam, ilaç yolsuzlukları ve üst üste yaşanan krizlerle prim tahsilatındaki düşüşler, Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın gelirlerine olumsuz etki yarattı. Bu nedenle son 10 yılda sosyal güvenlik kuruluşlarına aktarılan kaynak 52 milyar dolara ulaştı. 2003 yılı başında sosyal güvenlik açığı 14.9 katrilyon olarak öngörülmüş ancak kasım ayında çıkarılan ek bütçe yasası ile bu rakam 16.1 katrilyon liraya revize edilmişti. Açık için 2002 yılı bütçesinde 7.9 katrilyon lira ödenek ayrılmasına rağmen, açık yıl sonunda 11.2 katrilyon liraya ulaşmıştı.
5 MİLYAR DOLAR GEREK Başesgioğlu, 2003 yılında Emekli Sandığı'na 6.1 katrilyon lira, SSK'ya 4.8 katrilyon lira, Bağ-Kur'a ise 4.9 katrilyon lira aktarıldığını söyledi. "Bu kurumlara 2003 yılında toplam 15.8 katrilyon liralık transfer yapıldı" diyen Başesgioğlu, SSK'nın ek bütçeye konan 61 trilyon liralık kaynağı ise kullanmadığını kaydetti. Başesgioğlu, şunları söyledi: "Genel sağılık sigortasının Ocak 2004 itibariyle yaklaşık 10 milyar dolar bir maliyeti söz konusu. Bunun devlete yükü, primleri düştüğümüz zaman, yaklaşık ilave 5 milyar dolar. Bu ciddi bir rakam. Diğer bir ifade ile toplam vergi gelirlerinin yüzde 3.5'unun genel sağlık sigortasına transferi halinde bu sistemi döndüreceğimiz anlaşılıyor."
