 |  |
Kapitalizm nitelik değiştiriyor
Sabah'ta yayınlanan "Kapitalizm Nitelik Değiştiriyor" başlıklı yazı dizisinde, Türkiye'nin bir değişim sürecinden geçtiğini, 1995'teki Gümrük Birliği'nden başlayarak, Derviş yasalarının, IMF anlaşmalarının ve AB uyum sürecinin, Türk sanayiini daha ileri bir noktaya getirdiğini anlatmaya çalışmıştım. Dünya iş bölümündeki yerimizin değiştiğini de, tekstilin yerini yavaş yavaş otomotiv ve elektronik sanayiinin aldığını da vurgulamaya uğraşmıştım. Bu dizinin ertesinde, Türkiye'nin on aylık ihracat rakamları açıklandı. Cumhuriyet tarihinin aylık ihracat rekoru da ekimde kırıldı. İhracatın yapısı incelendiğinde, Türk kapitalizminin nitelik değişimini açıkça görüyordunuz.
***
İhracattaki büyüme bir yapısal değişime eşlik ediyor. Hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı on ayda yüzde 27 artarak 9.6 milyar dolara, taşıt araçları ve yan sanayi ihracatı ise yüzde 58 artarak 5.8 milyar dolara ulaştı. Elektrik-elektronik ihracatımız da yüzde 23 artarak 3.4 milyar doları buldu. Taşıt araçları ile elektrik-elektronik ihracatını topladığımızda ortaya çıkan 9.2 milyar dolarlık ihracat, konfeksiyon ve hazır giyimden oluşan 9.6 milyar dolarlık tekstil ihracatını yakalıyor. Türkiye'de verimliliğin arttığı, buna karşın kol gücüne ihtiyacın azaldığı, bu nedenle de reel işçi ücretlerinin düştüğü görülmekte... Bu gelişmenin kökeninde de Gümrük Birliği süreci var... Dizi ertesinde yayınlanan tüm rakamlar değişimi doğruluyor.
***
Derin incelemeleri bir yana koyup, çıplak gözle bakıldığında da, üretim yapısı ve tarzının eskisi gibi olmadığı saptanabilir. Vestel'in bir sonraki yıl için tek başına 3 milyar dolarlık ihracatı hedeflemesi, Beko'nun Alman elektronik devi sayılan Grundig'e talip olması, Avrupa'nın televizyon üretiminin yüzde 37'sinin buralarda gerçekleşmesi, Renault'nun fabrikalarını Brüksel'den alıp Bursa'ya taşıması, İtalya'nın ünlü silah Baretta'ları İstanbul Vursan'da üretmeye koyulması da gözle görülür örnekler... Tabii gelişmiş ülkelerin bir sonraki basamağa çıkıp, mevcut üretimlerini bize devretmesi bugün için önemli ama yarın için yeterli değil. Mesele stratejik bir üretim planı yapıp, Türkiye'nin hangi sektörlere dayanarak zenginleşeceğini tartışmak. Global bakmak...
***
Yazı dizisinin başlamasının hemen ardından, keyifle harcadığı yaşam enerjisini yazıya dönüştüren Emre Aköz, Adam Smith ekonomisinin Newton fiziğiyle paralel gittiğini, bugün ise Kuantum fiziğinin etkin olduğunu, dolayısıyla ekonominin yaklaşımının da değişeceğine değinmem üzerine, bana bir soru sordu. Soru şöyleydi: "...Adam Smith ekonomiyi; emeğiyle, parasıyla, toprağıyla ve tüm kurumlarıyla insanlar arasındaki değiş tokuşun bilimi olarak tanımlamıştır. O halde Mehmet Altan'a soru: Bu anlamıyla Adam Smith ekonomisi devrini tamamladı mı? Eğer tamamladıysa... Yani ekonomi artık değiş tokuşun bilimi değilse... Yeni ekonominin temel kavramı nedir?" Olabildiğince yalın söylemeye çalışarak söylersek, "yeni ekonomi" bilginin de artık bir "girdi" kabul edildiği bir üretim süreci yaşıyor. Bilginin, diğer hammaddelerin aksine kullanıldıkça eksilen değil kullanıldıkça çoğalan bir "girdi" olması klasik ekonomide ciddi değişimler yaratıyor. Değiş-tokuş elbette ekonominin önemli bir öğesi ama artık değiş-tokuş yapmadan ortaklaşa kullanıp, elimizdekini eksiltmeden çoğaltabildiğiniz bir dönemdeyiz. Kısaca ifade edersek, bilgiden bilgi üreterek sınırsız zenginleşme evresine giriyoruz.
***
Yaşadığımız acılar, sıkıntılar doğal olarak hepimizi esir aldı. Bizi günün içine hapsetti. Hayata geniş bir açıdan, uzun vadeli bakma isteğimiz bir süreliğine de olsa köreldi. O yazı dizisinde öyle bir açıdan bakmaya çalışmıştık. Daha sonra açıklanan rakamlar, hiç olmazsa şimdilik, o dizideki saptamaları doğruladı. Sanırım, bu rakamlar uzun vadeli değerlendirmeleri belirlemede de etkili olacak.
|
