|
 |
|
ÖMER ÇELİK
Devletlerden önce fikirler...
"Küresel terör"ün ortaya çıkması, bunun karşısındaki "küresel meşruiyet" tartışmalarını da canlı tutuyor sürekli. Küresel teröre karşı ABD'nin "11 Eylül" sonrasında başlattığı mücadelenin "hedefleri" kadar "yöntemleri" de bu konunun içinde enine boyuna irdeleniyor, tartışılıyor.
****
ABD'nin terörle mücadele biçimlerinde, ulaşılmak istenen "amaç" işin esasını oluşturuyor. Amacın yanında araçlar bağımlı değişken konumunda. Demokrasi, hukuk devleti, insan hakları ve meşruiyet gibi kazanımlar, amaçların yanı sıra araçların da doğruluğunu gözettiği için, ABD'nin tutumu bu kazanımları zedeleyen sonuçlar doğurabiliyor. Terörle mücadelenin, klasik "uluslararası meşruiyet" tanımının bir kenara bırakılması yoluyla ve bunu temsil eden klasik kurumların dünya sisteminin işleyişinde dikkate alınmayan bir konuma ötelenmesiyle yürütülmesi, dünya sistemini güçlü bir meşruiyet krizi ile baş başa bırakmıştır.
ABD'nin bilinen şekilde meşruiyet tartışmalarıyla çok ilgili olmayıp yoluna devam etmesi, "küresel meşruiyet" arayışını AB'nin sahasındaki bir olgu gibi göstermiştir. AB'nin ise meşruiyet tartışmasını "değerler" üzerinden yürütmek konusundaki "zaafları" bizzat "küresel meşruiyet" arayışlarına zarar vermiştir.
****
ABD, Irak'a demokrasi götürmek isterken, bunu şiddet yoluyla gerçekleştirmeye çalışıyor. Böylece meşruiyetin temel direği olan "araç-amaç" birlikteliğini birbirinden koparıyor. Buna karşılık AB ise "araç-amaç" birlikteliğini yeni şartlara uyum sağlayamayan klasik yollarla korumaya çalıştığı için, kendi ülkesinde sistematik olarak insan haklarını ihlal eden diktatörlerle mücadele için bir "yöntem" ya da "model" önermiyor. Aynı anda iki ayrı Afrika ülkesinde insan hakları ihlalleri çok şiddetlendiğinde, Belçika gazetelerinde sadece bir ülkedeki ihlaller öne çıkıyor, Fransız gazetelerinde ise sadece diğer ülkedeki ihlallerle ilgili haberler yer alıyor. Her bir AB ülkesi, kendi sömürgesi olmayan ülkeye dönük "meşruiyet"i öne sürüyor. Bu durumda da "demokratik kültür" şiddete seyirci olma konumuna indirgenmiş oluyor.
****
Gelinen noktada ABD'nin ya da AB'nin yaklaşımlarının soruna çözüm bulmaktan çok uzağa düştükleri görülüyor. "Küresel meşruiyet" arayışlarının sadece devletlerin meselesi olmaktan çıkarılması ve fikirlerin meselesi haline getirilmesi bu noktada zorunluluk oluyor. Meşruiyet tanımını sadece devletlerin meselesi haline getirmek, dünyanın karşı karşıya olduğu sorunu sadece "devletler" ve örgütler düzeyinde algılama hatasına düşmektir.
Bu, yanlış ve bugünü açıklamayan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın kuşatması altında, kimileri bir terör örgütünün yaslandığı argümanlar hangi değer dünyasına aitse o değer dünyasını tümüyle mahkum etme kolaycılığına, hatta o değer dünyasına mensup olan insanları potansiyel "suçlu" görme yanlışına düşüyor. Bunun öbür ucunda ise, terör örgütlerinin geçmişte hangi devletler tarafından yönlendirildiğine, finanse edildiğine vurgu yapılarak, terör örgütlerinin, belli değer dünyalarına ait dinamikleri bir meşrulaşma aracı gibi kullanmasının analiz açısından önemsiz bir şey gibi gösterilmesi vardır.
****
Birincisi, tüm değer dünyalarını şiddetin "nesnesi" yapma tehlikesini barındırırken, ikincisi terörün, değer dünyalarını kendi "istihdam" alanı haline getirmek için geliştirdiği yöntemleri görmezden gelme sonucunu doğurabilecektir.
Önümüzdeki problemin iki yöntemle de çözülmesi mümkün değildir. "Devletlerden" önce "fikirlerin" terörle kendini net olarak ayrıştırması ve meşruiyet probleminin fikirlerin dünyasına ait olduğunun öncelikle görülmesi gerekir. Devletlerin stratejik çıkarlarına mahkum olmuş ve terör örgütlerinin, değer sistemlerini istismar etmesi karşısında seyirci konumuna düşmüş. "Küresel meşruiyet" ancak bu yolla yeniden diriltilebilir.
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
