|
 |
|
'Ithal mali' revacta
Dolar bir yilda yuzde 22 dusunce ithalatci firmalar da fiyatlarini asagiya cekti. Bu da, bircok ithal urunde yuzde 30'a varan satis patlamasi getirdi. Rekabet kizisinca yerli markalar da fiyat kirmaya basladi. Cunku, ithalle yerli urun arasindaki fark azalinca vatandas, yabanci markalari tercih etti
Krizde hizina yetisilemeyen dolar, bir yilda yuzde 22 geriledi. Kurlardaki gerilemeyle birlikte ithal urun fiyatlarinda yuzde 30'a varan dusus yasaninca vatandas ithal mala kostu. Ithal urun merkezi Dogubank'taki satislar da yuzde 30 civarinda artti. Ozellikle dayanikli tuketim mallari, kozmetik, otomotiv ve yabanci giyim markalarina artan ilgi, rakamlara da yansidi. Ornegin, otomotiv satislari son bir yilda yuzde 170 oraninda artarken, bunun yuzde 70'i ithal otomobillerden kaynaklandi. Ihracatin ithalati karsilama orani da 9 ayda yuzde 79'dan yuzde 70'lere geriledi.
TUKETICI SASKIN
Aslinda fiyat dususlerine insanlar henuz alismis degil. Cunku 30 yildir yuksek enflasyonla yasayan Turkiye'de bir urunu bir yil sonra daha ucuza alma fikri akla pek yatkin durmuyor. Ornegin gecen yil 1.5 milyara alinan bir buzdolabinin, bu yil neden 1.2 milyara ya da 1 milyara satildigi vatandas icin hala muamma. Oysa yaz aylarinda doviz piyasasinin iyice dinginlesmesi ithalat yapan firmalari harekete gecirdi. Ozellikle spot piyasalardaki fiyat dususleri alisverisi korukleyecek duzeyde.
YERLILER DE FIYAT KIRDI
Ithal beyaz esya markalardan Ariston ve Indesit, Mayis ayindan bu yana gecen dort aylik donemde satislarini gecen yilin ayni donemine gore yuzde 19 artirdi. Bu da dusuk kurun piyasaya yansidigini gosteren iyi bir ornek. Iki markayi catisi altinda toplayan Merloni'nin pazar payi da yilbasindan bu yana yarim puan artarak yuzde 12.5'e ulasti.
Dayanikli tuketim mallari ithalati, toptanciligi ve spot satisi gerceklestiren Dogubank Spot Piyasa Yonetim Kurulu Baskani Ahmet Turan, indirimle birlikte aylik dayanikli tuketim urunleri satisinin 500 adetten 700-800'e ciktigini kaydetti. Yogun rekabet karsisinda yerli markalarin da bir ilki gerceklestirerek fiyat indirime gittigini soyleyen Turan, soyle devam etti
"Bu da yogun bir talebi getirdi. Bu arada yerli markalar da fiyat dusurmek zorunda kaldi. Cunku yabancilar fiyat dusurunce, fiyatlar yerlilerle esitlendi. Arada cok fazla fark olmadigi icin tuketici tercihini yabancidan yana yapmaya basladi. Bazi urunlerde yuzde 40'a varan fiyat indirimleri oldu. Aksi taktirde satis yapmak gittikce zorlasiyor."
Turan, asil satis patlamasinin bundan sonra baslayacagini ifade etti. Cunku tatil, okul telasi derken insanlar evdeki eksiklere konsantre olamadi. Artik tatil bitti, okullar acildi. Ozellikle ev kadinlarinin alisveris mevsimi basladi. En cok satilan urunler ise televizyon ve DVD. Buzdolabi ve camasir makinesi de ilgi goren urunlerden.
KOZMETIGE HUCUM
Tekin Acar Kozmetik, baslattigi kampanya ile bircok parfumde yuzde 25'e varan indirim yapti. Sirket yetkilileri, bir ay once baslayan kampanyanin satislari ikiye katladigini belirtti. Yetkililer, "Boyle bir firsati kimse kacirmaz. Cunku bu duzeyde bir indirim kolay kolay yapilmaz. Indirimden once bir markadan 2-3 kutu satiyorsak simdi bu 5-6'ya yukseldi. Kur dusuk giderse satislardaki patlama da devam eder" dedi.
UZMAN GORUSU
Tuketimden cok yatirima gidiyor
Altug Karamenderes (Ata Yatirim Basekonomisti)
"Kurun seviyesi Turkiye'yi buyumekten alikoyuyor. 2000 yili ile karsilastirdigimizda insanlarin o kadar rahat tuketmediklerini goruyoruz. Bulundugumuz durumda daha cok ara mali ithalati soz konusu. Isletmeciler ithal mala yoneliyor. Ortada bir fiyat saptirilmasi var. Halk da yavas yavas ithal mala dogru yonelmis durumda. Tuketici geciktirilmis ihtiyaclarini telafi etmeye basladi. Ancak eger bu para yastik altindan geliyorsa vay halimize. Cunku yastik altindaki paranin tuketime degil yatirima gitmesi gerekiyor. Kur yukselmeli."
Ithal otomobilin payi 8 yilda 10'a katlandi
Otomobil satislari Agustos ayinda yilin en yuksek seviyesi olan 16 bin 900 adetlik rakama ulasirken, ithal otoda rekor kirildi. Otomotiv Sanayii Dernegi verilerine gore gectigimiz ay otomobil satislari 2002 yilinin ayni donemine gore yuzde 131 artis gosterdi. Dolarin yilbasindan bu yana yaklasik yuzde 30 deger kaybetmesi ise tuketicilerin etiket fiyatlari asagilarda kalan ithallere yoneltti. Doviz kurunun sabitlenmesi nedeniyle orta sinif otomobillerin fiyati 29-30 milyar lira arasinda kaldi
Peki ithalatin nereden nereye geldi? Otomobil pazarinda 1995 yilinda ithalatin payi yuzde 7 iken, 2003 yilinda bu oran yuzde 70'leri buldu. Bu yilin Ocak-Agustos doneminde 31 bin 472 yerli, 63 bin 939 ithal oto satildi. Bir baska deyisle satilan her 100 otomobilden 70'ini ithaller olusturdu.
Tabii ithallerin payinin artmasina, yerli otomotiv ureticileri veryansin etmeye basladi. OSD Baskani Ali Ihsan Ilkbahar basta olmak uzere yerli ureticiler, artan ithalatin, Turk otomotiv sekotoru icin tehdit olusturdugunu belirtti.
YARIN
Kurdaki dusus, sanayinin ara mal tedarikine nasil yansidi?
Leyla SEN
Haberleri gazete sayfasi goruntusunde okumak icin
SABAH e-Medya"ya
tiklayin
|
|
|
|
