|
 |
|
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Ekonomide hesapta olmayan risk
Normalde bütçe zaten iyi gitmiyordu. Altı aylık sonuçlar faiz dışı harcamalarda hedefin üstüne çıkıldığını ortaya koyuyor. Bir de gelir tarafında eksiklik var.
Uluslararası derecelendirme kuruluşu Standard and Poors da, Türkiye'nin kredi notunu artırırken, 2003 ve 2004 yılları için kamu kesimi faiz dışı fazla hedefinin tutmayacağı tahminde bulundu.
Bıçak sırtı giden bütçe dengesine şimdi beklenmedik bir risk daha ekleniyor İmar Bankası ödemeleri. Ödemenin boyutu bankanın resmi kayıtlarında olan ve bilançosuna yansıdığı şekilde 500 milyon dolar civarında kalsaydı sorun yoktu. Sonuçta iç borçlar 500 milyon dolar daha artar, tasarruf sahiplerinin parası ödenirdi.
Ancak İmar Bankası'na el konulduktan sonra ortaya çifte kayıt, yani resmi kayda geçirilmemiş mevduat çıktığı açıklandı. Şimdi banka yeminli murakıpları yoğun bir çabayla bu çifte kayıtın boyutunu belirlemeye, İmar Bankası olayının net bir fotoğrafını ortaya çıkarmaya uğraşıyor. Bankalar yeminli murakıplarının yarıdan çoğu bu olayla ilgili çalışıyor.
* Yükün büyüklüğü- Yapılan açıklamalar ve ortaya atılan iddialar ürkütücü. Eğer rakamlar, iddialar doğrultusunda çıkarsa kamuya getireceği yük resmi yükün 10 katına kadar çıkabilir. Off-shore'dan yapılan aktarmaların 1 katrilyon, mevduat dışı yükümlülüklerin 1 katrilyon civarında olduğu, mevduat miktarının da 6-6.5 katrilyonu bulduğu tahminleri ortalıkta dolaşıyor. İmar Bankası faturasının toplamda ise 8-8.5 katrilyon olabileceği tahminleri yapılıyor.
İşte kamu maliyesi üzerine binecek böyle bir yükü kimse hesap etmiyordu. Mali piyasalardaki fiyatların içinde böyle bir yük yoktu. Makro büyüklükler içinde böyle rakamlar mevcut değildi.
* Kaynak nereden?- Şimdi eğer Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, elinde mevduat cüzdanı olan herkese parasını ödeyecekse öncelikle böyle bir kaynağı bulması gerekecek. Çünkü bu büyüklükte bir kaynağı yok. Soru hemen belli. Bu kaynağı nereden bulacak? Bankaya el konurken mevduata garanti getirildiğine göre, ödemeler gecikmeli de olsa, yapılacak. Bunun bir yolu ve formülü bulunacak. En kolay yol ise Hazine'nin borçlanması. Bunun da yaratacağı iki sonuç var.
* Etkisi ne olur- Ekstra borçlanma hem iç borç miktarını hem de faiz oranlarını artırıcı etki yaratabilir. Sisteme güveni sarsabilir. İç borçlanma artacağı ve faizler yükseleceği için sonuçta bütçe açığı büyüyecek, makro ekonomik hedefler şaşacak. Bu durum kuru da artırıcı etki yapabilir.
Nitekim 5 milyar dolarlık açık bulunduğu haberlerinden sonra, Türkiye'nin kredi notunun artışı, Meclis'te yasaların çıkarılması ve Anayasa değişikliğinin kabul edilmesi gibi olumlu gelişmelerin gündeme gelmesine karışılık, faizler düşmedi, kur da tırmanışa geçti.
* Yapılması gereken- Mali piyasalarda başlayan ve giderek artan bu tedirginliğin daha da yayılmaması için, BDDK'nın elini çabuk tutması, ortaya çıkan sonuçları bir an önce kamuoyuyla paylaşması, sorunu nasıl çözeceğini açıklaması ve tasarruf sahiplerinin durumunun ne olacağının da netleşmesi gerekiyor. Aksi takdirde tansiyonun giderek yükseldiğini görebiliriz.
Eğer ortada gizlenen bir mevduat varsa bu yıllar önceden başlamıştır. Şimdiye kadar belki farkına varılamayan, belki de üzerine gidilmeyen, görmezden gelinen, ihmal edilen bir olayla artık yüzleşme zamanı.
* Sonuç- " Ateşi ne kadar fazla örtersen, o kadar fazla patlar" Fransız Atasözü
Mesajlarınız için:
ayildirim@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
