Çayda rekabet bu midur?

Hayır henüz bu değildur! TV ekranlarına "İşte çay budur", "Memlekette çay var" sloganlarıyla yansıyan ve 600 milyon dolarlık pazarda Çaykur'dan pay kapmaya çalışan özel sektör rekabete daha yeni başlıyor
Yıllardır rekabetten uzak ve marka bilinci olmadan yaşayan çay sektörü, 2001 yılında bir anda ciddi bir rekabetin içine girdi. Ve eskiden marketten gözü kapalı 'çay' almaya giden tüketici, yavaş yavaş bu geleneksel içeceği markasıyla arayıp tercih eder hale geldi. Şimdi evlerinde akşam çayını yudumlayanlar, televizyon ekranlarında "İşte çay budur", "Memlekette çay var" reklamlarına dikkat kesilip çayın lezzetini, kokusunu sorgular oldu. Üretim kapasitesi ile Çaykur'dan sonra sektörün en büyük kapasitesine sahip olan Doğuş Çay'ın "Çay budur" diye başlattığı, Obaçay'ın ise "Memlekette çay var" diyerek sürdürdüğü reklam yarışının diğer koşucuları ise ciro ve miktar bazında Doğuş ile Lipton. Diğerleri ise üretim bazında daha geri sıralarda yer alıyor.

Aslında bu noktaya öyle pat diye de gelinmedi. Yıllarca Çaykur'un tekelinde olan çay sektörü 1987 yılından itibaren özel sektör ile tanıştı. Lipton ve yıllar sonra da Sir Winston pazarın yabancı markaları olarak rekabeti körükledi. Lipton, "Mutfakta biri mi var?" diye ilk kez çayın reklamını yapmaya başladı. Sonra onu Selen izledi. Şu anda yüzlerce firma ve yaklaşık 15 marka çay pazarından pay kapmanın telaşında. Rekabeti anlamak zor değil, çünkü Türkiye en fazla çay tüketen beşinci ülke ve çay pazarının büyüklüğü 600 milyon doları buluyor. Üstelik çay, ne krizden etkileniyor, ne savaştan. Her dem gündemde kalan, vazgeçilemeyen birkaç üründen biri.

Pazarın gelişmesi ile birlikte geçtiğimiz yıl kurulan Çay Sanayicileri Derneği'nin (ÇAYSİAD) Başkanı Ayhan Ruşen, "Nedir bu rekabet?" diye sorduğumuzda, "Siz rekabeti bundan sonra görün" diyor ve ekliyor: "Asıl büyük rekabet 2002'de başlayacak. Özel sektör bu işe yeni yeni giriyor ve artık markalaşmanın önemi de anlaşıldı. Şimdi iki firma daha TV reklamlarına hazırlanıyor."

Peki ya firmalar hangi ürünlerle kapışacak? Ürün bazında da tüketiciyi sürprizler bekliyor. Aromalandırılmış siyah çaylar üzerinde çalışılıyor. Lipton'dan sonra diğer markalar da buzlu çay üretimine hazırlanıyor. Tıpkı Nescafe gibi suya atınca çözülen toz çaylar üzerinde de çalışmalar yapılıyor.

Özel sektörde 6-7 firma varlık gösteriyor. Bunlardan Doğuş, Lipton, Ofçay ve Güzelçay üretici firmalar. Bir de Selen, Oba, Balküpü gibi paketleyici firmalar var. Pazar cazip, çünkü Türkiye yıllık 160 bin ton ile dünyanın en fazla çay tüketen beşinci ülkesi. Dört kişilik bir aile yılda ortalama 10 kilogram çay tüketiyor.

Esen EVRAN PİŞİRİCİ