Lawrence'ın motoru Koç Müzesi'nde

'Arabistanlı Lawrence' olarak tanınan İngiliz casus T. Edward Lawrence'ın Gaziantep'te yaşarken kullandığı motosikleti şimdi Rahmi Koç Müzesi'nde sergileniyor. Ünlü casus Türkiye'den salla kaçarak motorunu geride bırakmış
Adı efsanevi casuslar listesinde baş sıralarda yer alan, yaşamı filmlere konu olan İngiliz casus Thomas Edward Lawrence, ya da nam-ı diğer 'Arabistanlı Lawrence' bir dönem kullandığı motosikletiyle yeniden gündeme geldi...

8 yıldır Gaziantep Müzesi'nde sergilenen ve İngiliz casusa ait olduğu öne sürülen 1913 model, gaz yağı ile çalışan ve buharla hareket eden ilginç motosiklet artık Rahmi Koç Müzesi'nde meraklı gözleri bekliyor. İngiliz ve Hollanda ortak yapımı olan NSU marka motosikletin, Karkamış'ta yapılan kazı çalışmalarına katılan ünlü casus Arabistanlı Lawrence tarafından 1913-1915 yıllarında kullanıldığı tahmin ediliyor.

Gaziantep Müzesi eski müdürü Rıfat Ergeç Arabistanlı Lawrence'a ait olduğu sanılan motosikleti 1986'da Gaziantep Etnografya Müzesi'nin bodrum katında atıl durumda bulduklarını söylüyor:

"Motosiklet çok kötü durumdaydı. Temizledik, bakım yaptık. Yaptığımız çalışmalar motosikletin 1911-1913 yıllarında imal edildiğini gösteriyordu. Biz de motosikletin kime ait olabileceği üzerine yoğunlaştık. Arabistanlı Lawrence'ın 1913-14 yıllarında Gaziantep'te yaşadığını biliyorduk; Gaziantep'e motosikletiyle geldiği de yaşlılar tarafından biliniyor. Antep halkı Lawrence'ı unutamıyor. Biz de yörede yaşayan yaşlılara motosikleti gösterdik. Lawrence'ı görenler tereddüt etmeden 'Bu motosiklet Lawrence'ın' dediler. Zaten 1910'lı yıllarda Antep'te kaç motosiklet vardı ki?"

KAÇAKÇILIK YAPTI
Ergeç, geçtiğimiz yıl sular altında kalacağı için Türkiye gündemine giren Zeugma Antik Kenti'nin Arabistanlı Lawrence'ın gündemine yıllar önce girdiğini de anlatıyor:

"Lawrence, Karkamış kazı ekibinde yer alarak tarihi eser kaçakçılığını daha rahat gerçekleştirdi. Zaten Lawrence, Karkamış başta olmak üzere, yörede tarihi eserlerin bulunduğu yerlere o ünlü motosikletiyle gelip gitmiş. Çaldığı tarihi eserleri de bir sal ile Suriye'ye götürmüş. Türkiye'den de sal ile gittiği için motosikleti burada kalmış. Bu olaylar, bulduğumuz motosikletin ünlü casusa ait olduğu tezini güçlendiriyor."

Motosiklet kazasında öldü!
T. Edward Lawrence arkeolog, yazar ve askerdi. Ancak Ortadoğu'da oynadığı siyasi rol ile 'Arap Lawrence' olarak ün kazandı. 1914-1918 yılları arasında Fransa'da ve Ortadoğu'da arkeolojik araştırmalar yaptı. 1. Dünya Savaşı çıkınca İngilizler tarafından, Araplar'ı Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklandırmakla görevlendirildi Araplar tarafından 'milli kahraman' ilan edildi. 1935'te bir motosiklet kazasında öldü. 'Çölde İsyan', 'Darphane', 'Bilgeliğin Yedi Direği' gibi kitapları bulunuyor.

Bülent ÜNAL