Önce Merkez Bankası'nın 2002 yılı para ve kur politikaları üzerine yaptığı açıklamada, daha sonra da TCMB Başkan Yardımcıları'ndan birinin medyada yer alan ifadelerinde önemli bir nokta dikkati çekiyordu: "Türk Lirası bu yıl içinde reel olarak değer kazanacak". Başkan Yardımcısı kur tahminiyle ilgili biraz daha cesur davrandı ve "Eylül ayında başlayan gerileme eğiliminin, programdan vazgeçilmediği ve dışsal şoklar olmadığı sürece, devam edeceğini" belirtti. Tahmin, hemen o gün tuttu(!) ve TL 24 saat içerisinde yüzde 2 nominal değer kazandı. Hafta sonu gazetelerinin ekonomi sayfaları da manşeti bulmuştu: "Bozdurun dolarları".

Konu;TCMB üst düzey yönetiminin "kur tahmini" yapmasından daha çok, para poltikasına yöne verenlerin neyi olumlu bulduklarını, neye sıcak baktıklarını göstermesi açısından önemlidir. Anlaşılan, TCMB yönetimi önümüzdeki dönemde TL'nin hızlı bir şekilde reel değer kazanmasına sıcak bakıyor. Banka tarafından yapılan açıklamadan alıntılayalım:

"Nitekim, 2001 yılının son üç ayında TL reel olarak değer kazanmıştır. Bu olgunun da enflasyonu düşürücü yönde etki yapacağı düşünülmektedir. Burada sözü edilen değerlenme TL'nin uzun dönem denge değerine doğru bir hareketi ifade etmektedir."

Açıklamadaki son cümleyi bir kenara yazın: "Uzun dönem denge değerine doğru bir hareket". Şimdi, geçtiğimiz ay itibariyle TL'nin reel değerinin düzeyine bakalım: Bu düzey; gerek Reuters tarafından yayımlanan TRTWIN endeksine, gerekse Merkez Bankası tarafından yayımlanan ve TEFE'yi kullanan reel kur 6endeksine göre 1999 yılı sonundaki değerin yüzde 2-3 altında bir düzeydir.

Önemli bir ayrıntı: Hesaplanan reel kur endeksleri aylık ortalama kur değerlerini kullanır. Örneğin Aralık 2001 için dolar kuru 1 milyon 450 bin olarak alınmaktadır. Geçtiğimiz Cuma günü dolar kuru ise 1 milyon 410 bin TL olmuş, yani TL nominal olarak yüzde 2.5 değer kazanmıştır.

Bu veriler ışığında şu sonuca rahatlıkla varabiliriz: Türkiye'nin uluslararası rekabet gücü göstergelerinden birisi olan TL'nin reel değeri; 4 Ocak 2002 tarihi itibariyle, 2000 yılı programının başladığı düzeyde, hatta onun biraz üzerindedir. Sonra, yukarıdaki alıntıyı hatırlayalım: Merkez Bankası son aylardaki değerlenmeyi "TL'nin uzun dönem denge değerine doğru bir hareket" olarak nitelendirmektedir. Yani? Yanisi şu: Merkez Bankası TL'nin uzun dönem denge değerinin, reel kurların 2000 yılı programı sırasında ulaştığı bir noktada olduğunu düşünmektedir. Bir hatırlatma yapalım: 2000 yılı programı süresince TL yüzde 10 civarında değer kazanmıştır.

Gerek TCMB açıklamaları, gerekse enflasyon dinamikleri TL'nin kısa sürede ciddi olarak reel değer kazanabileceğini göstermektedir. Sonuçta; TL'nin reel değerinin, kısa sürede 2000 yılı programı sırasında ulaştığı değerlerin de üzerine çıkma olasılığı güçlüdür. Bunun ima ettiği sonuçları daha sonra analiz edip değerlendirebiliriz.

Dikkat edilirse; bu yazıda "TL'nin uzun dönem denge değeri" veya " aşırı değerlenme ya da aşırı değer kaybı" konusunda herhangi bir kişisel değerlendirmede bulunmadım. Sadece bir saptama yaptım, tekrarında yarar var: Şu anda; TL'nin reel değeri 2000 yılı programının başladığı noktanın üzerindedir ve TCMB reel değerlenmenin ciddi oranda süreceğini tahmin edip bunun "uzun dönem denge değerine doğru bir hareket" olduğunu düşünmektedir.

Kayda geçmesi için.