Çekirgelere emirname
Kültür Bakanı İstemihan Talay'dan bir "hediye paketi" geldi... "yeni yıl" hediyesi... Paketi açtık... Birkaç kitap.
Kitapların hepsi güzel...
Ama en çok "biri" dikkatimizi çekti:
"MİR'¥TÜ'L-¥LEM."
Yani:
"EVRENİN AYNASI."
Fatih Sultan Mehmet döneminin "astronomi ve matematik bilgini" Ali Kuşçu'nun kitabı.
Kitap 1473'te yazılmış.
Şimdi, Yardımcı Doçent Yavuz Unat, bunu "günümüz Türkçesine" aktarmış.
İstemihan Talay da "Bakanlık yayını" olarak bastırmış.
Keşke bu kitabın "İngilizce çevirisi" de yapılsaydı da...
Ecevit tarafından, George W. Bush'a "hediye olarak" götürülseydi.
***
Ne zaman ki "bilime" önem verip, "bilim adamına" saygı gösterdik...
"Dev adımlarla" ilerledik.
Ne zaman ki "bilime" sırtımızı dönüp, "hurafelerden... Falcılardan" medet umduk...
"Geriledikçe, geriledik."
***
Fatih, Astronom Ali Kuşçu'yu, Ayasofya'ya "200 altın maaşla" öğretmen olarak tayin eder.
Ve Kuşçu, o dönemde "İstanbul'un enlemini, boylamını" ölçer.
"Güneş saatleri" yaptırır.
Astronomi Bilgini Takyüddin'e "İstanbul rasathanesinin" kurdurulduğu dönem yine "aynı dönemdir."
"Bilime önem verilen" dönem.
***
İstemihan Talay'ın gönderdiği "yeni yıl armağanını" okuyunca...
"Bunları" düşündük.
Sonra da...
"Göklerin sırrını öğrenmek küstahlıktır" diyen...
"Rasathane kuran devletler göçmüştür" diye devam eden...
Ve "rasathanenin yıkılmasını emreden" fetvayı.
***
Ahmet Şemsettin Efendi'nin "fetvası" ile, rasathane bir gecede yıkıldığında (1580)...
Modern astronominin kurucularından kepler, henüz dokuz yaşındaydı.
***
Piri Reis 14. yüzyılda "Atlantik Okyanusu'nun kıyılarının" haritasını çizdi.
(Keşke Başbakan Ecevit, bu haritanın kopyasını, Başkan Bush'a armağan etse.)
Ama...
19. yüzyılda "Coğrafya dersinde harita ile eğitimin şeriata uygun olup olmadığı" tartışıldı.
***
Bilimden uzaklaştıkça "öyle saçmalıklar" yapıldı ki...
"Çekirgelere Emirname" bile yayınlandı.
İnanılması güç.
Ama gerçek.
Biz bu "Emirname"yi, yine bir "Kültür Bakanlığı yayınında" okuduk.
(Halk Edebiyatına Giriş... Prof. Dr. Şükrü Elçin... 1981... Sayfa 649)
1788'de, halkın şikâyeti üzerine, bir kadı "şu Emirname'yi yayınlar:
"Ey, adı çekirge olan kuşlar.
Siz ki, Allah'ın bitkilerini yemek suretiyle zararlı olmaktasınız.
Halk bu yüzden sizden şikâyetçi olduğu için bu mektup gönderildi.
Emirnameyi aldığınızda, aklınızı başınıza toplayıp, bir daha böyle zararlar yapmayınız.
Yaparsanız...
Sizi Allah'a havale ederim."
***
Teşekkürler, Sayın İstemihan Talay.
"Yılbaşı armağanı" için.
Ve armağanınız "bu yazıyı yazmamızda esin kaynağı" olduğu için.
|
