Son günlerde yaşı 25-35 arasında olan genç dostlarla daha çok birlikte olduk. Sezinlediğim kadarıyla kendilerine, donanımlarına ve yeteneklerine güvenli görünüyorlardı ama; önlerindeki yıllarda ne yapacakları ve nasıl geçinecekleri konusunda, gizli bir tedirginlikleri vardı ve çok berrak da değildiler.
Hoş, kim tedirgin değildi ki?..
Genç dostlarla, alışık olmadıkları konuların albümlerini çevirmeye çalışıyordum.
Örneğin, "kuşaklar arası farkın ne olup, ne olmadığını" irdelemek gibi...
Pythagore, 2400 yıl önce düzenlemişti çarpım cetvelini. Kuşaklar değiştikçe, çarpım cetveli de değişmiş miydi?
Archimed de, 2200 yıl önce yaşamıştı. Onun ünlü "dansite yasası" değişmiş miydi kuşaklar değiştikçe?
Peki, öyleyse kuşaklar arasındaki fark nereden kökenleniyordu? Koşullanmalardaki değişimlerden kökenleniyordu.
Güdüsel yaşayan kuşlar, böcekler, balıklar kendi ortamlarının özgürlüğünde, koşullanmadıkları halde; insanoğlu neden koşullanıyor ve kuşaklar değiştikçe, koşullanmaların niteliği de neden değişiyordu?
İnsanoğluna özgü binbir değişik hipnozu, acaba kimler kırmaya özen göstermişti?
Örneğin Jean-Jacques Rousseau, örneğin Voltaire; hiç mi uğraşmamışlardı kendi dönemlerinin hipnozlarını kırmak için?
Genç dostlar pek de alışık değildiler bu tür konulara... Oysa gerek ABD'deki, gerek Türkiye'deki, gerek Üçüncü Dünya'daki hipnozlarla ilgilenseler; çok daha net algılarlardı nelerin değişmeye mahkum olduğunu... Önlerindeki yıllara ait tedirginlikleri de, kendi yetenek menzilleri içindeki "seçenekler" üstünde durmaya dönüşürdü.
Türkiye de, son 70 yıl içinde hangi hipnozlar içinde kilitlenmiş olduğunu hiç kurcalamadı.
Bunu kurcalamaya kalkanlar binbir belaya uğratıldı.
"Hipnozların başında yöneticilerin üstün kişiler olduğuna" inanma koşullanması geliyordu. Bilim ve sanat alanındaki "değerlerden", daha üstünmüş gibi gösteriliyordu "politikadaki önemliler"...
II. Mehmet ön plana çıkarılıyor, Gutenberg gölgede bırakılıyordu.
"Şanlarla zaferler" ön plana çıkarılıyor; bunların "ekonomik rantabilitesi ve kitlelere neye mal olduğu" gölgede bırakılıyordu.
Yani efendim, eksisi-artısı ile "analitik bir düşünce"nin gelişmesi engelleniyor, iğdiş ediliyordu.
Bunun sonucu olarak da, güncel siyasetçiler hâlâ daha "devlet-millet el ele" diye nutuklar söyleyebiliyorlardı.
Ve kimse yadırgamıyordu bunu.
Kimsenin aklına, TBMM'de "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" diye yazdığı halde; neden egemenliğin "millet"den, "devlet" kavramına doğru kaydırıldığını sorgulamak gelmiyordu.
Ve kimse de, ne "millet", ne "devlet" kavramlarının tanımlamasını yapabiliyordu.
Genç dostlarla bu tür konulara doğru açıldıkça; onların önlerindeki yıllarda karşılaşacakları evrensel bir değişimin boyutları da belirginleşmeye başlıyordu.
İletişimdeki hız, saydamlaşmayı pekiştiriyor; saydamlaşma da nasırlaşmış eski hipnozları kırmaya başlıyordu. "İletişim"deki hıza paralel olarak, değişen teknolojilerle "ulaşım" da hızlandıkça, "ulus-devlet" modeli ve "politika" fena ırgalanmaya başlayacaktı.
Onun için de, "politika" ile "bilim" arasındaki farkı şimdiden düşünmekte yarar vardı.
Ve yarar vardı, son 70 yılda Türkiye'deki yazarlardan kimlerin, salt kendi yazılarının telif haklarıyla; kimlerin, resmi kaynaklardan da geçinmiş olduğunu incelemekde..
İkinciler, ortak bir hipnozu pompalamanın ödülünü alıyorlardı.
Hipnozları kırmaya kalkmak ise, her türlü baskıyla cezalandırılıyordu.
Kimsenin farketmediği böylesi sinsi bir tezgahla, Türkiye "çöküntü ülkeler" arasına yuvarlanıp gitmişti.
Genç dostlar ancak bunun bilincine vardıkları ölçüde, daha sağlam bir rota çizebilirlerdi kendileri için; önlerindeki yıllarda...
Magazin
