İşlerin yolunda gitmesi ve Temmuz ayında yaşadığımız gibi krizlerin ortaya çıkmaması durumunda borsanın sonbaharda toparlanmaya başlayabileceğini, bunun geleneksel yılsonu-yılbaşı canlılığı ile birleşebileceğini tahmin ediyorduk. 6 Ağustos'ta yazdığımız yazıda bunun gerekçelerini şöyle belirtmiştik:
* Hisse senedi fiyatları iyice düştü. Bu düşüşe tepki oluşması beklenebilir.
* Ekonomide 2002 için yüzde 5 büyüme öngörülüyor. Borsa bu canlanmayı önceden satın alabilir.
* Ekim'de yürürlüğe girecek özel emeklilik fonları bu canlanmayı destekleyebilir.
Gerekçeleri sıraladıktan sonra "Hehangi bir olumsuzluk ortaya çıkarsa onun senaryosu yok. Bu durumu ancak yaşarız" diye bitirmiştik.
* Dış fonlamada zorluk- Şimdi ABD'ye terörist saldırısı ile bunu yaşıyoruz. Olayın dünya ekonomisindeki resesyonu belirginleştireceği konusunda herkes görüşbirliği içinde. Bu, ihracatta, turizmde ve dış borç almada Türkiye'nin işini zorlaştırıyor. Dönem, paranın gelişmekte olan ülkelerden gelişen ülkelere, riskli yatırımlardan risksiz yatırımlara ve fiziki alanlara yöneldiği bir dönem.
* Büyümeye geçiş gecikecek- Hem dünyadaki krizin hem de ekonomide bu yılki büyük daralmanın etkisiyle Türkiye'nin 2002'de beklediği yüzde 5 büyüme hedefi tutmayabilir. Hatta gelecek yıl dünyadaki siyasi gelişmelere bağlı olarak hiç büyüyemeyebilir de. En azından bu gelişmeler Türkiye ekonomisinin büyümeye geçişini geciktirici nitelikte.
* Borsanın dönemi mi?- Buna bağlı olarak borsanın dipten dönüşü de gecikebilir. Canlanma sonbahardan yılsonu-yılbaşına kayabilir. Hatta bu tarihi bile geçebilir. Ekonomideki daralmanın sanılandan derin olduğunun ve dolayısıyla toparlanmanın zaman alacağının ortaya çıkmasından sonra borsadaki yukarı dönüşün gecikebileceği tahmin edilebilir.
Yeni koşulların etkisi sadece yukarı dönüşü geciktirmeyle sınırlı kalmayabilir, borsada fiyatların daha aşağıda dengeye kavuşmasını beraberinde getirebilir.
Çünkü hisse senetleri en riskli yatırım araçları. Dönem ise riskten kaçış dönemi. En azından ABD'li yatırımcıların Türkiye borsasından çıkmak isteyeceklerini tahmin ediyoruz.
* Dünya savaşı çıkmazsa- Buna paralel olarak İMKB'de satışların ve fiyat düşüşlerinin devamı gelebilir. Dünkü düşüşü ile endeks 0.56 cent düzeyine kadar indi. Bu seviye son ekonomik krizde düştüğü en alt düzey.
15 yıllık geçmişinde de İMKB en kötü günlerinde 0.40 cent'e kadar geriledi. Bu rakamları vermemizdeki neden fiyat düşüşlerinin yatırımcıya iyi bir alım fırsatı sunacak olması. Üçüncü dünya savaşının resmen başlaması dışında, koşullar ne olursa olsun, tarihi düzeylerden borsaya yapılacak orta vadeli bir yatırımın iyi kâr getireceğini düşünüyoruz.
* Sonuç- "Fırsat, düşüncelerinde onu kullanmaya hazır olanların karşılarına çıkan çözüm yollarından biridir" L. Pasteur
Magazin
