  
Bir 'köşe yazısı' olayı
Türk basınındaki, Batı basınından çok farklı ve özgün "köşe yazısı" sistemi tartışılmaya devam ediyor.
Geçen hafta Türkiye'deki sistemle Batı basınını karşılaştırırken eksik bir nokta kalmış; buradan da, "Batı basınında hiç köşe yazarı olmadığı" sonucunu çıkartan meslektaş ve okurlarımız oldu.
Batı basınında, "yorum sayfası", "fikir yazıları sayfası" dışında özel konulara ayrılmış sayfalarda yorum yapan "uzman" yazarların yanında bizdeki "köşe yazarı" tanımına uygun yorumlar yapan, tahliller yapan yazarlar vardır.
Bu "köşe yazarları"nın, Türkiye'deki sistemden temel farkları şunlardır: Ekonomi - politika - dış politika çerçevesinde ve kendi birikimleri doğrultusunda yorum ve tahlil yaparlar, her konuya girmezler. Örneğin New York Times'ın ünlü kalemi William Safire haftada bir yazısını, yine kendi bilgi, birikim ve uzmanlık alanında yer alan "dil" sorunlarına ayırır. Ama Safire'ın sinema, edebiyat ya da belediye hizmetleri üzerine yazdığını duymadım.
Avrupa ve Amerika gazetelerinde çok az sayıda olan "köşe yazarları"nın bir başka farkı da haftada en çok 3-4 yazı yazmalarıdır. Bunların günleri de çoğunlukla sabit değildir; olaylara, gelişmelere göre değişir.
Cumhuriyet'te yaşanan neydi...
Türk basınında, köşe yazarının "özgürlük alanı" tartışması da bugünün tartışması değildir. Şu anda "köşe"lerin "kimin malı olduğu" üzerine başlayan tartışma, içerik ve üslup örnekleri üzerine devam ediyor.
Bundan çok daha basit ve hatta "kaba" bir tartışma, tam 10 yıl önce bir "büyük gazete"nin "küçük gazete"ye dönüşmesiyle sonuçlanmıştı.
1991 yılında Cumhuriyet gazetesi, içerik ve teknolojik olarak kendini güçlendirmiş ve ortalama 140 binlik günlük satışıyla büyük gazeteler arasında yerini ve etkinliğini korumaktaydı.
O yılın sonundaki seçimlerden, 8 yıldır iktidarda olan ANAP yenilgiyle çıktı ama, Demirel'in DYP'si ile İnönü'nün SHP'si de çoğunluğu alamadılar. Bu sonuca göre iki hükümet seçeneği vardı. Ya DYP ile ANAP ya da DYP ile SHP koalisyon kuracaktı.
Cumhuriyet'in köşe yazarlarının çoğunluğu SHP'nin hükümete girmesi gerektiği görüşündeydi. Bir gün Osman Ulagay, ekonomi sayfasındaki köşesinde, ANAP'la DYP'nin özellikle ekonomi alanındaki görüşlerinin çok yakın olduğunu ve doğal olarak bu iki partinin koalisyon kurması gerektiğini yazdı.
Bunun üzerine Cumhuriyet'in diğer köşe yazarları kıyameti kopardılar. Savundukları şuydu: "Osman Ulagay'ın görevi ekonomi yorumu yapmaktır, bu yorum görev sınırını aşmıştır, kendisi sadece ekonomi yazması için uyarılmalı, eğer kabul etmezse işine son verilmelidir."
Tüm boyutlarıyla tartışılmalı
Gazete yönetimi ise (Genel Yayın Yönetmeni Hasan Cemal, Yazı İşleri Müdürü Okay Gönensin) şunu savundular: "Osman Ulagay, köşe yazarlığı görevine ve bunun gerektirdiği fikir özgürlüğüne uygun yorum hakkını kullanmıştır, müdahale söz konusu olamaz."
Tartışma büyüdü. Başta İlhan Selçuk, köşe yazarlarının büyük çoğunluğu Cumhuriyet'ten ayrıldı ve İlhan Selçuk, Hürriyet'e yazdığı "Cumhuriyet okumuyorum, çünkü Cumhuriyet okuruyum" başlıklı bir yazıda okuyucuları gazeteyi "boykot"a çağırdı. Satış 70 bine kadar düştü. O sırada Melih Aşık, Milliyet'teki köşesinde "Cumhuriyet'in başyazılarını imzasız olarak Mehmet Barlas yazıyor" şeklinde bir "yalan"a yer verdi ve düzeltme de yapmadı. Tiraj 40 bine düştü.
Cumhuriyet'in yöneticileri gazeteden ayrıldı, İlhan Selçuk ve diğer köşe yazarları döndüler. Cumhuriyet şu anda 40 bin dolayında bir satışla devam ediyor.
Bu hikâyede, görüldüğü gibi, birkaç "köşe yazarı" ve "köşeyi kullanma" olayı birarada yer alıyor.
"Köşe yazarı" tartışmasının bütün boyutlarıyla yapılması, Türk basınının gelecekteki sağlığı açısından çok yararlı olacaktır.
|
Magazin
