Uygulanacak ekonomi programının metni açıklandı. Buna bağlı olarak Merkez Bankası para programını, Bankacılık Üst Kurulu da bankaların rehabilitasyonu programını aynı gün ilan ettiler.
Program bütünüyle ortaya konulduğuna göre, mali yatırımcılar ve reel ekonomide faaliyet gösterenler kararlarında bir değişikliğe gitmeli mi, yatırım kararlarını revize etmeli ve bazı değişiklikler yapmalı mı? Biz bütün bu açıklamalardan şu seçenekleri çıkardık.
* Birinci seçenek, bu program doğrudur, hükümet tarafından uygulanabilir.
* İkinci seçenek, bu program doğrudur, ancak bu hükümet uygulayamaz.
* Üçüncü seçenek, bu program yanlıştır, fakat hükümet uygulayabilir.
* Dördüncü seçenek, bu pragram yanlıştır, zaten hükümet de uygulayamaz.
** Dövizi bir süre unut- Ana hatlarıyla programın kararlara etkisini bu dört başlık altında toplayabiliriz. Eğer birinci seçenekte olduğumuz düşünülürse, dövizden faize geçmenin tam zamanıdır. Döviz kuru gerilemeden ve oranlar daha fazla düşmeden yüksek faiz yakalanabilir.
Yandaki grafikte de görüldüğü gibi, cari işlemler dengesi ile GSMH rakamı çarpıldıkdan sonra dolar bazlı cari işlemler dengesi rakamına bölünürse ortalama dolar kuru hesaplanabiliyor. İnternet sitesi Habertürk'ün hesaplamalarına göre, doların ortalama değeri 2001 için 1.094.634 lira, 2002 için 1.301.368 lira, 2003 için 1.518.130 lira alınmış. Doların bu yılki değer artışı yüzde 70.7, 2002'de yüzde 21.0 ve 2003'te yüzde 16.6 oluyor. Bu artışlar hedeflenen enflasyonla da uyumlu. Yani para programı döviz kurunun serbest olduğunu söylüyor ancak bu çok sınırlı bir serbestlik. Ve yaşanan yüksek oranlı bir devalüasyonun ardından kurun bir süre için yerinde sayması beklenir. Bizde olan da bu. Yani programı uygulamada çuvallamazsak dövizde artışı bir süreliğine unutmak gerekiyor.
Diğer üç seçenekte ise önümüzdeki günler ve haftalar dövize yatırım için en uygun zamandır. Ancak ikinci seçenekte zamanlamaya dikkat etmek gerekir. Hükümet tıpkı ilk programda olduğu gibi, uygulamayı bir süre başarıyla devam ettikten sonra ipin ucunu bırakabilir.
** Döviz sorunu olmayacak- Seçenekleri sunmamıza karşın biz programın doğru olduğuna inanıyoruz. 2000'de uygulamaya konulan birinci programda eksik olan, güçlü bankacılık sektörü bu programda yerini bulmuş. Kamu ve özel sektör bankalarının yeniden yapılandırılması hedefleniyor. Bunun nasıl yapılacağı belirtmiş ve belli bir takvime bağlanmış.
Program döviz sorunu yaratmayacak ve ödemeler dengesi sorunu çıkarmayacak bir yapıya sahip. İhtalatı azdıran ekonomik büyüme bu yıl olmayacak. Buna karşılık kur, ihracatı ve turizme dayalı döviz kazancını teşvik ediyor. Bu nedenle 10 milyar dolarlık cari açık 1 milyar dolara inecek. Bu hedef bize gerçekçi geliyor. Dış açıktaki bu iyileşme döviz kuru üzerindeki her türlü spekülasyonu ortadan kaldıracak düzeyde.
Ayrıca Merkez Bankası geçmiş programa göre çok daha aktif duruma geliyor. Dövize büyük müdahaleler yapacak düzeyde bir rezerv azalmasını öngörebiliyor. Yine farklı olarak faiz sılahını etkili bir şekilde kullanmaya kararlı.
** İki sorun- Bir de "Toplumun en muhtaç kesimleri için bir sosyal koruma " hedefleniyor. Bunun ilk kez bir ekonomi programında yer aldığı belirtiliyor.
Yani niyet iyi. Program bir bütünlük taşıyor. Bundan sonra da geriye iki şey kalmıyor: Birisi, proplem ortaya çıkarsa, ikincisi de uygulamanın nasıl olacağı.
Sorun ortaya çıktığında ekonomi yönetimi takdir edecek, gereğini yapacak ve sonra bunun hesabını topluma verecek.
Uygulamada siyasi kararsızlık gösterilir, hatalar olursa, birincisinde olduğu gibi yine hep beraber çuvallayacağız.
** Bekleme dönemi- İşte bu programın başlangıçtaki en büyük handikabı bu. Geçmiş programda çuvalladığımız için, hem yerli hem yabancı davranışını ve kararını hemen değiştirmeyebilir. Doğru bir program yaptık diye hemen sermayesini getirmeyebilir, dövizini bozdurmayabilir. Bu da programa inançsızlıktan değil, uygulamaya karşı duyulan güvensizlikten kaynaklanıyor. Yani önce oturup bir bakacak herkes. Karar değişikliği daha sonra uygulamaya göre verilecek.
** Sonuç- "Genede bir iştir beklemek. Bekleyecek bir şeyi olmamaktır korkunç olan" Cesare Pavese
Magazin
