Yıllardır izleye izleye ezberlediğimiz bir film var. Ne zaman asgari ücretin tespiti gündeme gelse, hemen ardından, asgari ücretin vergi dışı bırakılacağı haberleri yayılır...
Yine aynısı oldu. Gazetelerden izliyorsunuzdur, 2001 yılında ödenecek asgari ücretin tespiti için, komisyon toplantıları başladı. Başlar başlamaz da, aynı film vizyona kondu. Üstelik, bu kez tamammış, işçi ve işveren temsilcileri ile Çalışma Bakanlığı bu konuda görüş birliğine varmışlar, 2001'de asgari ücret kesinlikle vergi dışı bırakılacakmış.
Biz bu filmi daha önce defalarca gördük. Bunlar boş laflar, 2001'de asgari ücret kesinlikle vergi dışı bırakılamaz!.. Bırakılacağını da kim söylerse, bilin ki o samimi değil...
Niçin olmaz?
Hangi birini sıralayalım, o kadar çok ki... Yine de, birkaçını kısaca açıklayalım.
1) Vergi Kaybı Çok Büyük
Asgari ücretin vergi dışı bırakılması olayında, 2000 yılı ücretlerini esas alarak yaptığımız hesaplamaya göre, 2 katrilyon liranın üzerinde bir vergi kaybı doğuruyor.
a) Ücretliler Açısından
- Türkiye'de ücretli sayısı 10 milyon 838 bin,
- Asgari ücretin şu andaki gelir vergisi 12 milyon 156 bin 300 TL.,
- Asgari ücretin vergi dışı bırakılması nedeniyle, vergi geliri anlamında ortaya çıkabilecek hasılat kaybı 1 katrilyon 580 trilyon TL.
b) Ücretliler Dışındakiler
Ücretliler dışındaki gelir vergisi mükellefi (basit usule tabi olanlar hariç) yaklaşık 2 milyon kişi. Vergilemede adaleti ve eşitliği sağlamak için, bunların da, asgari ücretin yıllık tutarı kadarlık gelirlerinin vergi dışı bırakılması halinde, ortaya çıkabilecek vergi kaybı 280 trilyon lira. Bunda zarar ya da düşük kazanç beyan edenlerden dolayı yüzde 20-40 civarında bir sapma olduğunu varsaysak dahi, ortaya çıkabilecek vergi kaybı 200 trilyon TL.'dir.
c) Şirket Yöneticileri ve Deneticileri
Türkiye'de yaklaşık 90 bin anonim şirket, 390 bin de limited şirket var. Anonim şirketlerde, sayısı en az üç olan yönetim kurulu üyelerine, ücret ya da huzur hakkı ödendiğini ayrıca bir denetçiye de ücret ödendiğini daha doğrusu asgari ücretin vergi dışı bırakılması nedeniyle bu şekilde hareket edileceğini varsaydığımızda, limited şirkette en az bir kişiye ödenecek ücretle birlikte, toplam 750 bin kişiye ücret ödenebilecek.
Asgari ücretin vergi dışı bırakılması nedeniyle, burada çıkabilecek vergi kaybı da 390 trilyon TL. oluyor. Bu kayıp, gider yazılan ücretin doğurduğu kurumlar vergisi kaybıdır.
2) Hayali İşçiler
Asgari ücret vergi dışı bırakılınca, işverenler "nasıl olsa vergiye tabi değil" diye düşünerek, başta yakınları olmak üzere, çok kişiyi işyerinde çalışıyor ve ücret alıyor gibi gösterebilecek. Bundan dolayı da yüz trilyonlarca liralık "yasal gider" yaratabilecekler.
Asgari ücretin vergi dışı bırakılmasından doğacak sorunlar bununla da bitmiyor. Asgari ücret tutarı yükseldikçe, ortaya çıkacak vergi kaybı da artacağından, hükümet yetkilileri işverenden yana tavır sergileyip, asgari ücretteki artışı, düşük tutma çabasına girebilecekler. Ayrıca, basit usule tabi olanlarda ortaya çıkabilecek vergi kaybı, olayın kurumsallaşmayı olumsuz yönde etkileyen boyutu ve daha neler neler...
Özetle, asgari ücretin vergi dışı bırakılması mümkün değil. Özellikle ek gelir kaynağı aramak amacıyla neredeyse sineğin yağının çıkartılmak istediği bir dönemde, asgari ücret vergi dışı bırakılamaz. İzleyin göreceksiniz...
