Kazanç tepetakla
Sadece mevduat değil. Repo veya bono yatırımcısının da durumu aynı. Geçen yıl parasını gecelik repoda değerlendiren tasarruf sahibi, tıpkı mevduatta olduğu gibi aylık yüzde 6'ya yakın para kazanıyordu. Hazine bonosundan ise yıllık yüzde 40'ın üzerinde dünyanın en yüksek reel kazancı alınıyordu.

Şimdi bono faizleri yüzde 100'den yüzde 32'ye, repo faizi de yüzde 70'lerden yüzde 20'lere indi.

2000 yılının yıldızı olacağı söylenen borsa ise tam bir hayal kırıklığı yaşattı. Geçen yıl hisse senetleri ortalama yüzde 485 oranında değer kazandı. Borsaya 1 koyan, neredeyse 5 aldı. Oysa bu yıl borsa ilk 8 ayda yüzde 14'e yakın geriledi. Enflasyon da hesaba katıldığında yatırımcı parasının yüzde 30'unu hisselere gömdü.

Faizlerin hızlı düşmesi sonucu, dövizde beklenen çözülme de gelmedi. Geçen yıl parasını enflasyona karşı ancak koruyan döviz yatırımcısı, bu yıl da zarar etti. Dolar yurtdışında yükseldiği için fazla kaybettirmedi. Ancak markı seçenlerin parası enflasyona karşı eridi.

Durum ciddi
Türkiye'de önemli bir kesim parasını ne yapabileceği ve eski getiriyi nereden kazanabileceğini düşünüyor. Uzmanların bu konudaki görüşleri açık: "Eskiyi unutun, az getiriye alışın!"

Ancak bir kesim daha var ki, evini satmış, parasını faize yatırmış ve geçimini sağlıyordu. İşte faiz düşüşü en çok bu kesimi vurdu.

Yüksek faiz döneminin sona erdiğini gören bazı tasarruf sahipleri otomobil, beyaz eşya yoğun olmak üzere ertelenmiş tüketimini hayata geçirirdi. Diğer yandan gıda gibi temel tüketim malı satışlarında yüzde 12 düşüş olması bir kesimin de çok sıkıntılı günler geçirdiğini ortaya çıkardı.

Yatırımcı zor hayata alışmalı

Asaf Savaş Akat/ Ekonomist
Tasarruf sahibinin hayatı artık zor. Yılın ilk aylarında cesaret edip parasını uzun vadeye bağlayanlar kârlı çıktı. Şimdi uzun vadeye yatırmanın da çok fazla bir kârı kalmadı. Devlet yüksek faizle aldığı borçları geri ödüyor. Az kazanmaya alışmak gerekiyor. Gelecekte reel getiri olacak. Ama asla eskisi gibi değil. Eskiden parasını faizde değerlendirenler risksiz çok yüksek kazanç elde ediyorlardı. Şimdi bunun için risk almak gerekecek.

Ergun Özen/ Garanti Bank. Gen. Md.
YatIrIm kararı vermek zorlaştı. Artık yatırımın günlük olarak 24 saat takip edilmesi gereken bir dönemdeyiz. "Gecelik

repoda kalayım, bono alayım" diyerek para kazanılmıyor. Normal bir tasarruf sahibi için karar vermek çok zorlaştı. İşi para yönetmek olan profesyoneller, gün içi veya daha uzun vadeli alım satımlarla parayı tasarruf sahibinden daha iyi değerlendiriyor. Vadelerin uzayacağını, yıllık vadeye kadar çıkılacağını göreceğiz.

Erhan Topaç/ Gedik Yat. YKB
BEKLENTİLER hızla satın alındı. Ardından satışlar gelince piyasalarda düzeltme yaşandı. Bu arada enflasyona göre yatırım araçlarının getirisi eksiye döndü. Bundan sonra icraatlar çok önemli. Çünkü Hazine'nin önemli itfaları yok. Piyasada fazla para kalmayacak. Enflasyon beklenenin üzerinde çıkmayı sürdürürse, eksi reel getiri yıl sonunda da olacaktır. Eylül enflasyonu ve 2001 bütçesine inanç performansları etkileyebilir.