Borsada hisse senedi alım satımında SPK'nın belirlediği bir asgari komisyon oranı uygulanır. Bu yüzde 0.2 olarak belirlenmiş. Ancak bazı aracı kuruluşlar işlem hacmi yüksek büyük oyuncular bu asgari komisyonu delmenin ve daha düşük kamisyon uygulamanın yolunu bulmuşlar. Haklı olarak şikayetlere yol açıyor. SPK sonunda asgari komisyon oranının kaldırılarak serbest komisyon oranına geçilmesi eğilimini benimsedi. Asgari komisyon uygulamasının sürdürülmesi taraftarı olan aracı kuruluşlar ise bir ara çözüm buldular. Edindiğimiz bilgiye göre Aracı Kurumlar Derneği üyeleri arasında bir anket yaptı. 63 aracı kurumun katıldığı anketten borsanın günlük işlem hacminin belli bir bölümünü gerçekleştirenlere komisyon iadesi yapılması benimsendi. Yani, oranların tümden serbest kalması yerine, borsanın günlük işlem hacminin binde 1'ini gerçekleştiren kişiye komisyonun yarısının iade edilmesi ve yüzde 0.2 yerine yüzde 0.1 olması uygun bulundu. Konu yazıyla SPK'ya iletildi. SPK kararını verirken aracılardan gelen bu öneriyi dikkate alır mı, bilinmez. Bunu bekleyip göreceğiz.
* Oyuncuların sayısı - Bizim bu konuyla ilgimiz yarım komisyon uygulamasına girecek kaç kişinin olduğu. Yani büyük oyuncu sayısı. Komisyon iadesi için aranacak şart işlem hacminin binde 1'ini gerçekleştirmek. Bu barajın üzerine çıkacak kişi sayısı, aracı kuruluşlara göre 50 dolayında. Her birinin barajı tutturduğunu varsayarsak 25 trilyonluk işlem hacmine ulaşılıyor. Bu da 500 trilyonluk ortalama işlem hacminin yüzde 20'ni oluşturuyor. Halbuki büyük oyuncuların işlem hacminin yarısından fazlasını yaptıkları sanılıyor. Aradaki farkı, binde 1'in üzerinde işlem yapan oyuncular kapatıyor.
* Yabancıların payı - İşlem haciminin yaklaşık yüzde 10'unu yabancı yatırımcılar gerçekleştiriyor.
Yabancılar yanında işlem hacminin önemli bölümünü de borsada işlem gören şirketlerin sahipleri yapıyor. Yerli küçük yatırımcılar ile kurumsal yatırımcıların işlem hacminin düşük bir miktarını yaptığı dikkate alınırsa şirketler kesiminin payı ortaya çıkar.
* Hacimde % 74'lük artış - Bir de bu yılki işlem hacminde patlama dikkati çekiyor. Yılın ilk yarısında borsada tam 113.5 milyar dolarlık işlem gerçekleştirilmiş. Bu rakam geçen yılın tümünde yapılan toplam 82.9 milyar dolarlık işlem hacminden bile fazla. Hatta ilk yarı dikkate alındığında yüzde 274 oranında işlem hacmi artışı ortaya çıkıyor. Yani bütün yakınmalara ve fiyatların gerilemesine karşılık işlem hacminde şimdiye kadar görülmemiş bir patlama yaşanıyor. Bu da hisse senetlerinin el değiştirdiğine işaret ediyor. Aynı dönemde halka arzların da patladığı ve geçmiş tüm zamanda yapılanların üçte birine vardığı dikkate alınırsa, borsada esas fiyat düşüşlerine yol açan tarafın şirketler kesimi olduğu ortaya çıkar. Burada galiba son zamanlarda kantarın topuzu kaçırıldı. SPK'nın arzları kayda alırken bu zamanlamayı yapabileceğini düşünüyoruz.
* Ters etki - Halka arzların baskısı biraz hafiflerse, geçen hafta gerçekleşen ve piyasayı olumlu etkileyen POAŞ'ın devrinin yapılması ve parasının peşin olarak ödenmesinden sonra, gündeme GSM'in devir sözleşmesi gelecek. Piyasayı düşüren olayların bu kez tam tersi etki yaratacak. Sonbaharda siyasi kriz beklentisi de böyle bir olay.
Bütün bunlar borsada patlayan işlem hacminin gerekçelerini oluşturuyor.
* Sonuç - "Ay bedir olunca el ile gösterilmez"
