Başbakan Bülent Ecevit, hafta başında "İthalatta düşündürücü bir artış var. Eğer dış alımdaki artış tüketim kaynaklı olursa enflasyonu olumsuz etkiler, ama yatırımlara yönelik olursa olumsuz etkilemez" dedi. Bu açıklama, kur artışlarını yetersiz bulanları biraz daha cesaretlendirdi.

Ecevit'in ekonomi danışmanlarına danışmadan yaptığını sandığımız bu açıklamadan sonra biz Ocak-Nisan dönemi dış ticaret istatistiklerini inceledik. İnceleme sonuçları, ithalattaki artışın şimdilik pek düşündürücü ve endişe verici olmadığını gösterdi. İşte incelemenin sonuçları:

* İthalattaki 4 milyar 242 milyon dolarlık artışın 1 milyar 339 milyon doları ham petrol, doğalgaz ve motor yağı fiyatlarındaki artıştan kaynaklanıyor. Bu artış olmasaydı ithalat artışı yüzde 37 yerine yüzde 25'te kalacaktı.

* İthalattaki artışın 250 milyon doları demirçelik, 205 milyon doları ise pamuk ipliğindeki artış sonucu ortaya çıkıyor. Bu sektörlerin ithalatı artınca ihracatı da yükseleceği için ithalat artışını normal karşılamak gerekir.

* Geçen yıl büyük bir daralma yaşandığı için ithalat geriledi. Ancak 1998 yılının ilk dört ayında 14 milyar 979 milyon dolar olan ithalata göre 2000'in aynı dönemindeki artış oranı yüzde 4.4'de kalıyor.

* Dünya pamuk ve metal fiyatlarındaki tırmanışın etkisiyle ithalatın fiyat endeksinde yılın ilk üç ayında ortaya çıkan yüzde 5 dolayındaki artış dikkate alındığında da ortada korku verecek bir durumun bulunmadığı anlaşılıyor.

* İthalatta tüketim mallarının geçen yılın ilk dört ayında yüzde 12.8 olan payı, bu yıl yüzde 11.8'e geriledi. Gelir dağılımında bir düzelme olmadığı aksine bozulmanın sürdüğü dikkate alındığında tüketim malı ithalatında önemli bir artış beklenmemesi gerekir. Ara mallarındaki artışın yüzde 40.6 ile ortalama artışın üstünde bulunması ise, önümüzdeki aylarda sanayi üretiminin artacağı izlenimini veren bir "iyi haber" niteliği taşıyor.

* Geçen yılın ilk dört ayına göre kara taşıtları ithalatındaki artış oranı yüzde 71 gibi yüksek bir oranda gerçekleşti. Bu artışın bir bölümü ticari araçlardan kaynaklanıyor. Bu yüksek oranlı artışın bir nedenini de gelir dağılımındaki bozulma oluşturuyor. Satın alma güçleri artan yüksek gelirliler, daha konforlu ithal otolara yöneliyor. Yerli otomobil firmaları, daha konforlu hem de hesaplı modellere yöneldikçe bu durum düzelebilir. Otomotiv sanayii, 1990 ile Gümrük Birliği yılı olan 1996 arasındaki bir seri gümrük indirimine başarı ile direnmiş ve pazar payını korumuştu. Bu kez de aynı performansı sergileyebilir.

Salt otomotiv sanayiindeki kısmi sıkıntıları gidermek için kur politikasını değiştirmek veya motor hacmi 2 litrenin altındaki otomobillere ek vergi koymak ise mevcut programın başarı şansını azaltır ve Türkçesi ile bir çuval inciri berbat eder.

Bülent Ecevit, 1980 öncesi başbakanlık dönemlerinde de katlı kur uygulamalarına sık sık başvurmuş ancak olumlu bir sonuç alamamıştı.

Eğer ajanslar yanlış vermemişlerse Ecevit'in demecinde aklımızın takıldığı bir nokta var: Ecevit "Dış alımdaki artış tüketim kaynaklı olursa enflasyonu olumsuz etkiler" diyor. Göreceli olarak daha düşük kur artışları nedeniyle ara malı ve tüketim malı ithalatının artması enflasyonu arttırmaz aksine düşürür. Üç yıllık programda zaten bu nedenle kur artışları, markaj altında tutuluyor ve çapa görevi üstleniyor. Bildiğimiz kadarı ile tüketim malı ithalatındaki hızlı artış, yerli firmaların pazar payını azalttığı için istihdamı düşürebilir.

FARUK TÜRKOĞLU