Mum ışığında ÇEAŞ incelemesi
Ankara'dan Adana'ya giden 35 kişilik Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ekibinin Çukurova Elektrik'in defterlerine el koyması, iş dünyasında bomba etkisi yarattı. Uzan Ailesi'nin sahibi olduğu Rumeli Holding iştiraklerinden Çukurova Elektrik'in defter ve kayıtlarına el konurken, bir kamyon dolusu evrak SPK müfettişlerince incelemeye alındı.

Halka açık bir şirket olan Çukurova Elektrik'in Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca istenildiği dönemlerde SPK'ya bilgi verme zorunluluğu bulunuyor. Ancak 1993'te özelleştirmeyle Uzan Grubu'na devredilen ve son dönemlerde sürekli zarar gösteren Çukurova Elektrik, yine aynı grubun iştiraklerinden Kepez Elektrik ve Metaş ile birlikte, mali durumuna ilişkin bilgi ve belgeleri SPK'ya vermiyordu. Bu nedenle iki şirketin hisseleri, İMKB'de Gözaltı Pazar'da işlem görmeye başladı.

Şirket kârının Uzanlar'a ait başka şirketlere kaydırıldığı, küçük hissedarların ise bundan zarar gördüğü iddiaları üzerine SPK, iki şirketi incelemeye aldı. Şirketlerin İstanbul merkezine yapılmak istenen denetim engellenince, mali polis ile "Istakoz Operasyonu" adı altında bir operasyon düzenlenmesine karar verildi.

Ankara'dan 35 kişilik bir SPK ekibi, ÇEAŞ'ın evraklarını incelenmek üzere Adana'ya gitti. Ancak ÇEAŞ yetkilileri, şirket kayıtlarının incenlemesine izin vermedi. Bunun üzerine SPK ekibi, polis eşliğinde denetim yapılması için Adana Nöbetçi Sulh Ceza Mahkemesi'ne başvurdu. SPK avukatlarının ÇEAŞ'ın bilanço ve defterlerini inceleme talebi, SPK Kanunu'nun 45. maddesine dayanılarak kabul edildi. Savcı'nın inceleme raporuyla birlikte yeniden ÇEAŞ'a giden SPK yetkilileri, yine ret yanıtıyla karşılaştı. Ancak, Savcı Vedat Menteş devreye girerek evrakların incelenmesini sağladı.

SPK elemanları, inceleme devam ederken Nöbetçi Savcı Menteş'i ikinci kez arayarak kendisini ÇEAŞ'ın müfettişi olarak tanıtan bir şahsın bazı defter ve belgeleri çantasına koyduğunu ileri sürdüler ve çantanın aranması konusunda da savcılıktan yardım istediler. Savcı Menteş'in ikinci kez devreye girmesi üzerine bu kişinin çantası arandı. Son kriz SPK ekiplerinin Nöbetçi Mahkeme'den aldıkları inceleme kararı ile ÇEAŞ'ın merkezine gitmelerinin ardından yaşandı. Birden bire Adana'nın büyük bölümünde elektrikler kesildi. SPK elemanları kesintinin ÇEAŞ tarafından "kasıtlı" olarak yapıldığını ileri sürerken ÇEAŞ yetkilileri kesintinin trafo patlaması sonucunda meydana geldiğini ve arızanın evrakların incelendiği saate rastlamasının "tesadüf" olduğunu savundu.

SPK ekibi, dün de Mali Polis, eşliğinde yine aynı gruba ait olan Kepez Elektrik'in Antalya'daki merkezine operasyon düzenleyerek belge ve evraklara el koydu. SPK'nın daha sonra da Metaş'a baskın düzenleyebileceği belirtiliyor.

Metaş'ta şu anda sadece 7 kişi çalışıyor
Uzanlar'a ait şirketler arasında yatırımcıyı en fazla üzen şirket Metaş oldu. Sadece arazisinin bile milyonlarca dolar edeceğini ısrarla iddia eden borsa uzmanlarına rağmen şirketin değeri beş yılda 60 milyon dolardan 6.5 milyon dolara geriledi. Uzanlar'a 1995 yılında geçen Metaş'ın piyasa değeri 59.5 milyon dolar seviyesindeydi. Önceki gün kapanış itibariyle Metaş'ın piyasa değeri yüzde 89 gerileyerek 6.5 milyon dolara indi.

Aynı dönemde borsa yüzde 277 getiri sağlarken, yatırımcıların şirkete yatırdığı parayı gösteren halka açık kısmın piyasa değeri 23.2 milyon dolardan 2.5 milyon dolara geriledi. Bir başka deyişle Metaş'a beş yıl önce para yatıranların önceki gün itibariyle kaybı 20.6 milyon doları buldu. Demir çelik üreticisi Metaş'ın faaliyetlerinin durdurulması ve faaliyet konusunun ortadan kaldırılması, şirketin değerinin bu kadar gerilemesine neden oldu. Aylarca İMKB ile Uzan Grubu arasında süren konu ile ilgili yazışmalar nedeniyle hisse senedi sırası kapalı kalan ve işlem yapılamayan Metaş sonra da günde sadece 15 dakika işlem yapılabilen Gözaltı Pazarı'na konuldu.

Özel sektör tarafından kurulan en eski ve en büyük demir çelik tesisi olan Metaş, 1995 yılında Uzanlar'ın yönetimine geçti. Uzanlar tarafından alındığı dönemde 650 çalışanı olan ve Türkiye'nin en kaliteli üretimini yapan fabrikanın kapısına kilit vuruldu. Bugün fabrikada sadece yedi kişi çalışıyor. Üretim de yapılmıyor. Bölgenin önde gelen işadamları Metaş'ın zenginliklerinin İmar Bankası ve Adabank'a aktarıldığını iddia ediyor.

METAŞ'ın Uzanlar'a verilmesinin en büyük mağdurlarından biri de Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Yaşar. Yaşar, geçen hafta "METAŞ'ı aldım. İlk yıl 1 trilyon lira kâra geçirdim. Borçlarını ödemeye başladım. Ancak Demirel gidince elimden alıp başkasına verdiler. Şu an 2 bin kişi işsiz, koskoca fabrika bomboş. Bende kalsaydı çok büyük bir kuruluş olurdu" diye dert yanmıştı.

SPK yeni kanunla nasıl yetki aldı
SERMAYE Piyasası Kanunu uyarınca, halka açık olan şirketler, gerek bilanço yapısındaki gelişmeleri gerekse şirketin mali yapısını etkileyecek nitelikteki her türlü kararı kamu ile paylaşması gerekiyor.

Bazı yatırımcıların ÇEAŞ hissesi alarak zarara uğradıkları yönündeki iddia ve şikayetleri üzerine şirketten bilgi istendiğini ancak gerçek durumu yansıtan bilgi ve belge akışının yasal zorunluluğa rağmen gerçekleşmediğini ifade eden SPK yetkilileri, şunları söyledi: "SPK'ya incelemeye esas bilgi ve belgelerin rızaen verilmemesi durumunda mahkeme kararı ile şirket merkezinde arama yaptırma ve her türlü defter-kayda el koyma yetkisi var. ÇEAŞ tüm uyarılara rağmen bilgi paylaşımına yanaşmadı. Bundan sonra, şirket kayıtlarının gerçekçi analize tabi tutulması örtülü kazanç soruşturması, ve gerekirse bilanço düzeltmesi süreci yaşanacak." SPK yetkilileri yasanın ilgili hükmünün ilk kez işletildiğini belirttiler.

TEMEL EREN-NAZAN ERDEM HALİL BİLEK