Denetim birimlerince yapılan vergi incelemelerinin sonuçları belli olunca, ilginç bir tablo ortaya çıktı. Son dört yıl itibariyle vergi inceleme sonuçları, aşağıdaki gibi.
Tablonun incelenmesinden şu sonuçlar ortaya çıkıyor.
1- 1999 yılı, son dört yılda sayısal anlamda, en az vergi incelemesi yapılan yıl olmuş.
2- Vergi incelemesinin oranı yüzde 1 civarında. (Bu oranı; inceleme sayısını gelir, kurumlar ve KDV mükellef sayısına bölmek suretiyle buluyoruz.)
3- 1999 yılında saptanan vergi kaçağı, 1996 yılındakine göre tam 3 kat artmış ve yüzde 27'den, yüzde 81'e ulaşmış.
4- Vergi kaçağında, yıllar itibariyle oransal anlamda azalma değil aksine artış var.
5- Denetim yetersizliğinde, Maliye'deki 10 bin 466 denetim elemanı kadrosunun sadece 2.472'sinin dolu olmasının da payı var. Şu anda, denetim kadrolarının yüzde 74'ü boş.
Denetim birimleri
Vergi inceleme elemanlarının, denetim birimleri itibariyle, 1999'da yaptıkları inceleme sayısı ve buldukları fark tablodaki gibi.
Tablonun incelenmesinden şu sonuçlar ortaya çıkıyor.
- Sayısal anlamda en çok vergi incelemesini, vergi denetmenleri yapmışlar. Her 100 incelemenin yüzde 92.6'sını vergi denetmenleri, yüzde 4.6'sını Hesap Uzmanları, yüzde 3.2'sini Gelirler Kontrolörleri, yüzde 0.5'ini ise Maliye Müfettişleri yapmışlar. Vergi Dairesi Müdürlerinin incelemesi bu tabloya dahil değil.
- Bulunan matraf farkı açısından ise, toplam matrah farkının yüzde 49.1'ini Hesap Uzmanları, yüzde 31.5'ini Vergi Denetmenleri, yüzde 19.2'sini Gelirler Kontrolörleri, yüzde 1.2'sini Maliye Müfettişleri bulmuşlar.
Yapılan vergi incelemeleri sonucu bulunan yüzde 81'lik matrah farkının, tüm vergilerde ve mükelleflerde yüzde 81 kaçak olduğu şeklinde algılanması yanlış olur. Bazı vergilerde; örneğin taşıt alım ve motorlu taşıtlar vergisinde, Akaryakıt Tüketim Vergisinde, Mevduat faizi ve repo stopajında, kaçak olması hemen hemen hiç sözkonusu değil. Ancak, bulunan matrah farkının oransal olarak her yıl artması da, vergi kayıp ve kaçağının, yıllar itibariyle azalma yerine aksine arttığını gösteriyor..
