Microsoft bölünüyor

Türkiye tarım destek fiyatları ile meşguldü. Hükümetin IMF'ye verdiği "niyet mektubuna" uyup uymayacağı merak ediliyordu. Buğday üreticisinin politik baskısından korkuluyordu.

Buğday'a 130 bin TL taban fiyat diyenler bile vardı. Ama korkulan olmadı. Hükümet enflasyonla mücadele programının içinde kaldı. Kiloda 102 bin TL fiyat kamu maliyesini zorlamayacaktır.

Amerika ise Microsoft'a karşı açılan davanın sonuçlanmasını bekliyordu. Davanın gidişinden sonucun ne olacağı aslında ortaya çıkmıştı. Nihayet hakim kararı açıkladı.

Microsoft dünyanın en büyük yazılım şirketi. Bir ara borsa değeri itibariyle dünyanın en büyük şirketi de olmuştu. O arada kurucusu Bill Gates'i dünyanın en zengin insanı da yaptı.

Bilgisayar deyince akla önce Microsoft geliyor. Makinasını açan karşısında Windows programını görüyor. Bu yazıyı Microsoft'un Word programında yazıyorum. Sonra Outlook programı ile Sabah Gazetesi'ne yollayacağım.

Tekelin zararları
Microsoft'a davayı ABD Adalet Bakanlığı açtı. Çünkü Amerikan kanunları bir şirketin kendi piyasasını tümü ile denetlemesine izin vermiyor. İktisat dilinde, piyasanın yüzde 90 ve üstüne sahip kuruluşlara "tekel" deniyor.

Bizim meslek tekellere çok karşıdır. Rekabeti severiz. Öğrencilerimize giriş kitaplarından itibaren tekelin kötü, rekabetin iyi olduğunu öğretiriz. Tekellerle mücadele yöntemlerini anlatırız.

Peki, Microsoft gerçekten bir tekel mi? Bill Gates, savunmasında öyle olmadığını iddia etti. Sektörün çok hızlı değiştiğini, tam tersine çok yoğun rekabet altında çalıştıklarını söyledi.

Ama hakimi ikna edemedi. Adalet Bakanlığı şirketin iç yazışmalarına el koymuştu. Ellerinde milyonlarca e-mail mesajı vardı. Hepsinde aynı şey açıkça görülüyordu.

Microsoft, piyasaya hakimiyetini ileride kendisine rakip olacağını düşündüğü yeni çıkan ürünleri engellemek için kullanmıştı. Yani rekabet koşullarını ihlal eden davranışlar sergilemişti.

İktisatçılara göre, bundan zarar görenler vardı. Birincisi tüketicilerdi. Rekabet koşullarında daha ucuza satılacak bir malı daha pahalıya satın almak zorunda kalıyorlardı. Demek ki ortada haksız bir gelir vardı.

İkincisi teknolojik gelişme idi. Microsoft yeni şirketleri engelleyerek yeni teknojilerin yaygınlık kazanma hızını da yavaşlatıyordu. Böylece uzun dönemde ekonominin verimliliğini düşürüyordu. Bundan herkes zarar edecekti.

Hakim Microsoft'u birbiri ile rekabet edecek iki şirkete bölmeye karar verdi. Biri gene işletim sistemi Windows'u üretecek. Diğeri ise Word, Excel, Explorer gibi uygulama programlarını. Her ikisi de diğerinin alanına girebilecek.

Amerika farkı
Hemen esas soruyu soralım. Microsoft bir AB ya da Japon şirketi olsa, onlar da aynı şeyi yapar mıydı? Yoksa, tam tersine, hükümetleri şirketin dünya pazarındaki gücünü desteklemeye mi çalışırlardı?

Cevabı bilmiyoruz. Ancak, ABD dışındaki ülkelerin farklı davranacakları yönünde bir kanı yaygın. Neden öyle yaparlar? Çünkü milli çıkarın Microsoft'un dünya tekelini sürdürmesinde olduğu düşünülür.

Ya Amerikalılar? Onlar aptal mı? Microsoft bölününce, tüm dünyanın programları daha ucuza alacaklarını görmüyorlar mı? Elbette görüyorlar. Ama ona rağmen şirketi bölüyorlar.

Uzun dönemde ABD'nin çıkarları teknolojik önderliğini korumakta yatıyor. Bu ise ancak yoğun rekabet halinde mümkün. Microsoft'un tekel gücünün buna engel olduğunu bildikleri için bölme yoluna gittiler.

ABD'nin teknolojik gücünün arkasında anti-tekel yasaları var. "Tavuk-yumurta" açmazına düşmeyin. Microsoft'un bölünmesi, aynı zamanda neden Microsoft'un AB ya da Japonya'da degil, Amerika'da kurulduğunu da açıklıyor.