Ahmet Necdet Sezer'in Cumhurbaþkaný sýfatýyla ilk yurtdýþý çýkýþýný Hafýz Esad'ýn cenaze törenine katýlmak amacýyla Suriye'ye yapmasý gereksiz ve anlamsýz tartýþmalara neden oldu. Sezer ve onun þahsýnda Türkiye, yapýlmasý gerekeni yapmýþtýr. Doðru yapmýþtýr. Sezer'in ECO Zirvesi'ne katýlmaktan kaçýnarak Tahran'a gitmemesi nasýl yanlýþ ise, Hafýz Esad'ýn cenaze töreni için Þam'a gitmesi öylesine doðrudur.
Bir döneme damga vurmuþ lider figürlerin cenazelerine katýlýmýn düzeyi ve cinsi, "siyasetin ta kendisi"dir, "siyasi" bir olaydýr. Katýlan ülkenin, siyasi tavrýný ve niyetlerini yansýtýr. Bu noktada, "cenaze" ile geçmiþteki iliþkiler ve tarihi kayýtlardan ziyade, "yeni dönem" gözönüne alýnýr. Eðer, bir ülke, cenaze törenine konu olan ülkeyle yeni bir sayfa açmak istiyorsa, o ülkenin bulunduðu bölgeye dair bir iddia taþýyorsa, ona göre davranýr. Sezer de böyle davranmýþtýr.
Türkiye-Suriye iliþkilerinin malžm sebeplerden çok uzun yýllar þekerrenk olduðu herkesin bilgisi içinde. Bunda baþrolü bizzat Hafýz Esad'ýn oynadýðý da öyle. Zaten, demirden bir yumrukla Suriye'yi 30 yýl yönetmiþ olan ondan baþka kim sorumlu olabilirdi Suriye'nin Türkiye politikasýndan? Ancak, 1998 sonbaharýnda Abdullah Öcalan'ýn Suriye'den çýkarýlmasýndan itibaren iki ülke arasýnda düzenli temaslarýn olduðu ve bu temaslarýn güvenlik konusunda sessiz sedasýz bir iþbirliði boyutlarýna ulaþtýðý pek bilinmiyor.
Dolayýsýyla, Hafýz Esad'ýn ölümü sýrasýnda, Türkiye-Suriye iliþkileri, eski dosyalarýn açýlýp, "intikamcý bir küskünlüðe" bürünülebileceði çizgiyi geçmiþti. Kaldý ki, bu dahi tayin edici olamaz. Örnek, bizzat Hafýz Esad'ýn geçen yýl Amman'a sürpriz biçimde gidip, Kral Hüseyin'in cenaze törenine katýlmasýnda da görülür.
Suriye-Ürdün, bir baþka deyimle Hafýz Esad-Kral Hüseyin iliþkileri, Türkiye-Suriye iliþkilerinden pek de hallice deðildi. Buna raðmen, Hafýz Esad'ýn Amman'a gitmesi, derhal Suriye'nin Ürdün'le yeni bir sayfa açma niyeti olarak anlaþýlmýþtý ve nitekim öyle de olmuþtur.
Dahasý, Hafýz Esad ile amansýz bir rekabetin tarafý olan ve birbirlerinin karþýlýklý "can düþmaný" addedilen Filistin lideri Yasir Arafat da, çok uzun yýllardan beri, önceki gün, ilk kez Þam'a ayak basmýþtýr. Arafat, Hafýz Esad'dan ötürü, kendi iki numarasý Abu Cihad'ýn 1988'deki cenazesinde bile Þam'a gelememiþti. Arafat, onyýllarca kendisine kan kusturmuþ, hatta Þam'da zindana atmýþ ve defalarca kellesini almaya uðraþmýþ olan Hafýz Esad'ýn cenazesine niye katýlmýþtýr. Ortadoðu'daki yerini ve siyasi iddiasýný vurgulamak için. Siyasette, hele uluslararasý siyasette dostluklar ve düþmanlýklar, hele kan davâlarý ebed” olamaz.
Batýlý ülkelerin Hafýz Esad'ýn cenaze düzeyine katýlým düzeyinin düþüklüðü kimseyi aldatmasýn. Bu, tam böyle de deðildir. Avrupa Birliði'nin yüzü Suriye'ye dönük ülkesi, eski mandater devlet Fransa'dýr. Fransa'yý ve bir anlamda AB'yi Þam'da Cumhurbaþkaný Jacques Chirac temsil etmiþtir. Amerika'nýn katýlýmý da çok yüksek düzeydedir. Dýþiþleri Bakaný, Amerikan sisteminde Baþkan'dan sonra geliyor. Amerika, Madeleine Albright ile temsil edilmiþtir. Amerikan yönetimi ile pek yakýn iliþkilere sahip Turgut Özal'ýn cenazesinde, Amerikan temsilinin bir hayal kýrýklýðý olduðunu unutmamak gerekiyor.
Türkiye, bütün diðer baðlantýlarý ve "Avrupalýlýðý"nýn yanýsýra, bir bölge ülkesi, bir Ortadoðu ülkesidir. "Ortadoðu dengesi"nin geleneksel ve tarih” üç ayaðý, daha doðru bir deyimle "Ortadoðu jeopolitiði"nin üç dayanaðý her zaman Türkiye, Ýran ve Mýsýr olagelmiþtir. Ýran ve Mýsýr, Cumhurbaþkanlarý düzeyinde temsil edilirken, Türkiye'nin de ayný düzeyde temsili, bölgeye iliþkin bir "duyarlýlýðý" ve "iddia"yý vurgulamaktýr.
Türkiye'nin Sezer'in þahsýnda ve ilginç bir sembolizmle Kültür Bakaný Ýstemihan Talay ile birlikte temsili, ayný zamanda, Ýsrail'le aþýrý asker” yakýnlaþmayla bir "dengesizlik" görüntüsü çizen Ortadoðu politikasýnda, gerekli ve zorunlu dengenin aranacaðýna dair bir iþarettir.
Baþka hiçbir sebep olmasa bile, bu, Sezer'in Þam'a gitmiþ olmasýný anlamlý kýlar.
