SERVİSİ PİYASAYA VERİRİZ
* Borsada işlemler elektronik ortamda yapılmaya başladıktan sonra piyasa üzerinde büyük oyuncuların hakimiyeti arttı. Hatta işlem hacminin ciddi bir bölümünü yapmaya ve fiyatlar üzerinde etkili olmaya başladılar. Büyük oyuncuların bu etkisinin takastaki netleştirme ve virmanlama olanaklarından kaynaklandığı görüşü var. Bu anlamda kendinizi büyük oyunculara servis verir gibi hissediyor musunuz? Sizin yorumunuz nedir?

Biz servisi verirken kime verdiğimize bakmıyoruz. Bu piyasaya verilmiş bir servis, burada çok enteresan bir nokta var. Meseleyi şöyle ortaya koyalım: Büyük yada küçük yatırımcıların gün içerisinde aldıkları pozisyonların, aynı aracı kurumla yaparlarsa netleştirmeden dolayı gün sonundaki kapanışları sıfır olur. Burada şikayetlere yol açan, müşterinin işlemi aynı aracı kuruluşla yapmayıp sadece alış kısımını bir kuruluşla, satış kısımını başka bir aracı kuruluşla yapmasıdır. Bu durumda netleştirme müşteri bazında olamıyor. Ayrı aracı kurumla işlem yapmaktan dolayı bu işlemin müşteriye bir maliyeti var. Çünkü her iki tarafı da kıymet ve para olarak finanse etmek zorunda. Bu işlemde en azında bir taraftaki yükümlülüğünü yerine getirmek mecburiyetinde ki alacağı serbest kalsın ve virmanlayarak öbür taraftaki borcunu kapatsın. Halbuki bu işlemi aynı aracı kurumda yapsa, böyle bir fonlama maliyetine girmeyecek. Demek ki böyle birşeye gerek görüyor, gerek duyuyorlar, kendilerini gizleme ihtiyacı hissediyorlar. Bunun manipülatif bir etki yaratıyor olup olması bizim işimiz değil. Böyle bir durum olması halinde bu işi izlemekle görevli borsa ve SPK var.

* Manipülasyonları önlemek amacıyla günlük virmanlama durdurulabilir mi?

Durdurulabilir tabii. Ama bunu durdurmak doğru mu? Buna bakmak lazım. Eğer ortada bir manipülasyon amacı varsa, bu tamamen bu konunu dışında, o manipülasyonun amacını bulabilmek böyle durumlarda daha da kolay.

TAKAS SÜRESİNİN KISALMASI
* Peki takas süresinin önce 1 güne daha sonra da aynı güne sıfıra indirilmesi İMKB başkanı tarafından dile getirildi, sizce piyasayı nasıl etkiler?

Bu yabancı işlemlerin takaslarında doğan sıkıntıları aşmak amacıyla dile getirildi. Bunun cevabı aslında T+1 ya da T+0 çekeceğiz diye önümüzde bir deadline yok. T+1 geçirmenin yani en aza indirmenin sisteme önemli kazanımları var, o kazanım da şudur, vazgeçme maliyetini artırır. İşlemden vazgeçmenin caymanın etkilerini ortadan kaldırır. Neden? Siz takas süresini ne kadar uzun tutarsanız, işlemi yapan bir yatırımcı, aracı kuruluş, spekülatör o işlemin takas süresine kadar aldığı fiyatlar düştüyse işlemden vazgeçme ihtimali vardır. Çünkü sistemin piyasada nasıl çalıştığını biliyoruz, telefon talimatlarıyla ve bu emri vermedim denebiliyor. Siz ne kadar kısaltırsanız işlemden vazgeçme ihtimalini azaltırsınız.

Takas süresinin kısılması yabancıları caydırabilir

* Takas süresinin kısalması piyasanın lehine ise o zaman bu konuda adım atmanın önünde engel olmaması lazım?

Var, bunun sisteme getirdiği maliyetle götürüceklerine bakmak lazım. Şimdi takas süresini kısaltmak doğrudur. Nereye kadar kısaltmak mümkündür, bir de mümkün müdür? Yabancı yatırımcıların Türk borsasında pozisyon almalarını güçleştiren bir durum olabilir bu. Çünkü geçmişte biz T+1'den T+2'ye geldik. Bunun sebebi yabancı yatırımcılarındünya bazındaki dolaşımından zaman ve saat farklarından yararlanmaktı. Kafi gelmediği için biz T+2'ye geçtik. Ama dünyada da tabii hem elektronik borsacılık hem de elektronik bankacılık gelişiyor, elektronik saklamacılık gelişiyor. Bu da T+1'e belli bir süre sonra gelinebilecek durumu gösteriyor.

Abdurrahman YILDIRIM