Sermaye artırımındaki hisse senedinin vergisi

Anonim şirketler, sermaye artırımına gittiklerinde, ortaklarına "hisse senedi" ya da hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla "geçici ilmuhaber" verirler. Bu hisse senetleri durumuna göre, Gelir Vergisi'ne tabidir ya da değildir. Vergiye tabi olduğu durumlarda, gerçek kişi olan ortaklar, aldıkları hisse senedinin değeri belli bir tutarı aştığında, yıllık Gelir Vergisi beyannamesi vermek ve vergi ödemek zorundadırlar.

Vergiye tabi hisse senedi
1- Dönem kârının ya da geçmiş yıl kârının, kısmen veya tamamen sermayeye eklenmesi suretiyle sermaye artırımı, kâr dağıtımı sayılıyor.

2- Fevkalede yedek akçelerin sermayeye eklenmesi suretiyle sermaye artırımı, kâr dağıtımı sayılıyor.

Yukarıdaki durumlarda, gerçek kişi ortaklara verilen hisse senetlerinin "itibari değeri" yani hisse senetlerinin üzerinde yazılı olan değeri, ortakların kâr payını oluşturuyor. Borsada işlem gören şirketlerin ortakları için de durum aynı. Bu durumda, "hisse senetlerinin iktisap tarihi" olarak, daha önceden sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınacak. Hisse senetlerinin "maliyet bedeli" ise, daha önce yani sermaye artırımı öncesi sahip olunan hisse senetlerinin maliyet bedelinin, sermaye artırımı sonrasında sahip olunan toplam hisse senedi sayısına bölünmesi suretiyle belirlenecek. Tebliğde, bununla ilgili uygulama örnekleri yer alıyor.

Yukarıdaki şekilde yapılan sermaye artırımı nedeniyle, gerçek kişi ortaklara verilen hisse senetlerinin değerinin; 1999'da gayrisafi tutarı 3,5 milyar lirayı, 2000'de verilmesi halinde de 4 milyar 375 milyon lirayı aştığında, ortaklarca aşan kısım değil, tamamı "menkul sermaye iradı" olarak beyan edilir.

Vergiye tabi olmayan hisse senedi
1) Gayrimenkullerin ya da iştirak hisselerinin satılmasından doğan kazançların, KVK Geçici 28. maddeye göre sermayeye eklenmesi,

2) Kurumların üretim tesislerinin ve bu tesislere ilişkin gayrimenkullerin tamamının veya bir kısmının, teşvik belgeli yatırım yapmak üzere kurulacak olan bir sermaye şirketine ya da yeni kurulacak yabancı ortaklı bir anonim şirkete, aynı sermaye olarak konulması,

3) Yeniden değerleme fonlarının sermayeye eklenmesiyle, verilen hisse senetleri, tutarı ne olursa olsun, "menkul sermaye iradı" olarak vergiye tabi tutulmaz. Gerçek kişi ortaklarca yıllık Gelir Vergisi beyannamesi ile beyan edilmez.

Öte yandan, edinilmesi vergiye tabi olan ya da olmayan hisse senetlerinin, iktisap tarihinden itibaren "üç ay içinde" elden çıkartılmasından doğan kazancın 3,5 milyar lirayı aşan kısmı, "Değer artışı kazancı" olarak gelir vergisine tabidir. Kazancın hesaplanmasında "iki yöntemden biri" tercih edilecektir. Birinci yöntem, maliyet bedelinin DİE Toptan Eşya Fiyat Endeksine göre, hisse senedinin elden çıkarıldığı ay hariç yükseltilmesidir. İkinci yöntem ise, doğan kazancın, (1999 yılı için) yüzde 45,9 oranı uygulanacak enflasyonun arındırmaya tabi tutulmasıdır. Hisse senetlerinin 3 aylık süre geçtikten sonra satılması ise vergiye tabi değildir.