OSCAR AMCA
1927'de kurulan Amerikan Film Akademisi'nin ilk olarak 1929'da vermeye başladığı ödüllerin adı "Academy Award of Merit" idi. MGM stüdyosunun sanat yönetmeni Cedric Gibbons verilecek küçük heykelciği bir lokantada peçete üzerine çizmişti. Los Angeles'li heykeltıraş George Stanley'in gerçekleştirdiği 34 santim boyunda ve 3 kilo 800 gram ağırlığındaki altın kaplı britannium denen metalden yapılan "Akademi Ödülü Heykeli" ilk olarak 16 Mayıs 1929'da Hollywood'da Roosevelt Oteli'ndeki gecede verildi. İlk gece 15 ödül verilmiş ve bunların tamamını en iyi kadın oyuncu Janet Gaynor dışında hep erkekler kazanmıştı. O geceden bu yana 2328 ödül dağıtılmış durumda.

Akademi'nin başarı ödüllerine şimdi niçin Oscar dendiğini kimse kesin olarak bilmiyor. Bu konudaki iddiaların biri şöyle: 1930'ların başında Bette Davis, heykelciğin poposunun kocası Oscar'ınkine benzediğini söyler... Bir diğeri: Akademi'nin kütüphane görevlisi Margaret Herrick'in heykeli Oscar amcasına benzetir... Oscar kelimesini yazılı olarak ilk kez yazar Sidney Skolsky 1934'de Katherine Hepburn'e verilen ödül için kullandı. Akademi'de ilk defa Oscar kelimesini 1939'dan itibaren resmen kullanmaya başladı.

1929'da bir otel salonunda 10'ar dolar ödeyen 250 davetli ile başlayan ve kazananların haftalar öncesi belli olduğu Akademi Ödülleri 1943'ten itibaren radyo ile yayınlanmaya başlandı. 1953'te ilk ke TV'den naklen verildi. 1966'da ilk defa renkli TV yayını ile nakledilen Oscarlar'ı 1976'dan beri ABC kanalı yayınlamakta olup 2008 yılına kadar da yayın anlaşması bulunuyor.

Ödüllerin verilmesi şimdiye kadar üç defa ertelenmiş durumda. 1938'de Los Angales'deki sel felaketi töreni bir hafta geriye atarken, 1968'de zenci lider Martin Luther King'in öldürülmesi üzerine iki gün ve 1981'de de Başkan Reagan'a yapılan suikast üzerine bir gün sonraya etlendi.

Ödül gecesine üyeler davetiye ile giriyorlar. Ayrıca bilet satılmıyor. Basın mensupları töreni salondan değil bir odada ekrandan izliyorlar.

HEYKELLER KİME?
Gecenin en önemli olayı en son verilen yılın filmi ödülü oluyor. Bu arada adayların açıklanması ile ödül verilmesi arasındaki beş haftada aday filmler ortalama 20-30 milyon dolar daha "gişe" yapıyorlar.

1929'da verilen ilk Oscar'ı sessiz bir film olan "Wings" kazanmıştı. Oscar'ın 72 yıllık tarihinde en çok ödülü ise 11'er Oscar ile 1959'da Ben Hur ve 1997'de ise "Titanic"e verilmiş bulunuyor.

8 dalda aday olan "American Beauty" (Amerikan Güzeli) yönetmen Steven Spielberg'in stüdyosu "Dreamworks"tan. Amerika'da 25 haftada 93 milyon dolar gişe yapan filmin ismi değişik şekilde değerlendiriliyor. Yapımcı Dan Jinks, "Bu isim filmde Annette Bening'in yetiştirdiği güllerin, Mena Suvari'nin nefis bir Amerikan güzeli oluşu veya Amerika'daki hayatın güzel olduğu anlamına da gelebilir," derken, senaryo yazarı Alan Ball ise, "Güzelliği hiç beklenmedik bir yerde bulmak filme ismini verdi," diyor.

İngiliz asıllı tiyatrocu Sam Mendes'in yönettiği "American Beauty" 8 daldaki adaylığı; en iyi film erkek ve kadın oyuncu, yönetmen, senaryo, kamera, filim kurgusu ve müziği dallarında almış durumda. Şimdiye kadar sadece 3 film en değerli ödüller olan en iyi film, erkek ve kadın oyuncu, yönetmen ve senaryo ödüllerini toptan kazanmış durumda: 1934'te "It Happened One Night", 1975'te "One Flew over the Cuckoo's Nest" (Guguk Kuşu) ve nihayet 1991'de de "The Silence of the Lambs" (Kuzuların Sessizliği) idi. Şimdi "American Beauty" büyük bir ihtimalle 26 Mart gecesi onlara yetişecek.

7 dalda adaylık alan "The Cider House Rules" öksüz bir çocuğun bir yuvada büyümesini ve buranın doktoru tarafından yetiştirilmesini anlatıyor. John Irving'in rekor satan kitabından konusunu alan filim eleştirmenlerden olumlu oy almasına rağmen Amerika'da 12 haftada sadece 32 milyon dolar gişe yaptı. İsveçli yönetmen Lasse Hallstrom'un filmi 7 adaylığı; yardımcı erkek oyuncu, yönetmen, filim kurgusu, müzik, sanat, yönetimi, senaryo ve en iyi filim dallarında almış bulunmuyor.

"The Insider" da 7 dalda adaylık almış durumda. Disney stüdyosunun bu filmi son yılların üzerinde en çok konuşulan bir gerçek olayını naklediyor. Milyarlarca dolar harcayarak sigaranın ve nikotinin sağlığa zararlı olmadığını savunan sigara şirketlerinin foyasını içlerinde çalışan bir uzman açığa vuruyor. TV'nin bile yayınlamaya korktuğu bu olay işte "The Insider" (İçerdeki Adam) filminde göz önüne seriliyor. En iyi film yanında erkek oyuncu, kamera, yönetmen, film kurgusu, ses ve senaryo dallarında aday gösterilen bu filim belki de çok ciddi bir konuya değindiği için Amerika'da beklenen gişeyi yapamadı.

En iyi film adayları arasında "The Sixth Sense" rekor gişe yapan bir filim. Şimdiye kadar sadece ABD'de 300 milyon dolar kazandıran "Altıncı His"in başarısı Hint asıllı genç yönetmeni M. Night Shyalaman'a bağlanıyor. Senaryosunu da yazdığı filmi Disney stüdyosuna ve Bruce Willis gibi ünlü bir oyuncuya kabul ettirten genç Hintli yönetmen, Oscar kazanmasa da bugünden değerini ispatlamış durumda. "Altıncı His" en iyi filmin yanı sıra erkek ve kadın yardımcı oyuncu, yönetmen, filim kurgusu ve senaryo dallarında adaylık almış durumda.

En iyi film dalının beşinci adayı olan "The Green Mile" 3 saatlik uzun bir film olmasına rağmen baş oyuncusu Tom Hanks'ın ismi ile Amerika'da 125 milyon dolar gişe yaptı. Bir cezaevinin ölüm mahkumları bölümündeki herkesi etkileyen zenci mahkumla ilgili filim 4 adaylığı en iyi film yanı sıra yardımcı erkek oyuncu, ses düzeni ve senaryo dallarında almış bulunuyor.

5 dalda adaylık almasına rağmen "The Talented Mr. Ripley"in en iyi filim dalındaki adaylar arasında yer almayışı Hollywood'da haksızlık olarak gösterilirken, "American Beauty" ile "The Cider House Rules"dan birisinin Oscar'ı kucaklaması bekleniyor.

Kadınların büyük heyecanı
En iyi kadın oyuncu adayları arasında Meryl Streep 12'nci adaylığını almış durumda. Bu 12 adaylık ile Meryl Streep, Hollywood'un altın yıllarının hayattaki son büyük ismi 93 yaşındaki Katherine Hepburn'e yetişmiş durumda. Ancak Streep'in iki, Hepburn'un ise kazandığı Oscar sayısı 4.

50 yaşındaki Meryl Streep bu yıl "Music of the Heart" filmindeki keman öğretmeni rolü ile adaylık almış durumda.

Diğer adaylardan Annette Bening ile Julianne Moore'un bu ikinci Oscar adaylıkları oluyor. "American Beuty" filmindeki iddialı eş rolü ile adaylık alan 41 yaşındaki Annette Bening daha önce 1990'da "The Grifters" filmindeki başarısı ile ödüle aday gösterilmiş fakat kazanamamıştı.

"The End of the Affair" filmindeki gizli aşk yaşayan evli kadın rolü ile adaylık alan 38 yaşındaki Julianne Moore'un...

Diğer iki aday ise 38 yaşındaki İngiliz Janet McTeer ("Tumbleweeds") ile 25 yaşındaki Hilary Swank ("Boys Don't Cry"da çevreye kendisini erkek olarak tanıtan bir kadını oynuyor).

Erkekler ödüle koşuyor
En iyi erkek oyuncu dalındaki beş adaydan Kevin Spacey ("American Beauty") ile Denzel Washington ("The Hurricane") daha önce bu ödülü kazanmış durumdalar. Diğer üç aday: "Sweet and Lowdown" komedisindeki caz gitaristi rolüyle 39 yaşındaki Sean Penn... 79 yaşındaki Richard Farnsworth "The Straight Story" filmindeki yaşlı adam rolü ile aday... 35 yaşındaki Avusturyalı Russell Crowe' ise "The Insider" filmindeki sigara şirketlerinin sırlarını açıklayan uzman rolü ile Oscar'a aday... Erkek oyuncular arasında en çok Oscar heykelini Jack Nicholson aldı: 3 kez...

Safter YILMAZ