Dün Yenilevent'te uğradığım eczanede çırak heyecanla içeri girdi. "Patron, Anadolu Hayat satmıyorlarmış" dedi. Hemen bir gazeteyi açıp hangi aracı kuruluşlarda satıldığına bakmaya başladılar. Müşteri olarak bana da kaçamak bir "Buyrun"dan sonra yine gazeteye gömüldüler. Çırağın heyecanını görünce ben de işi ağırdan aldım, arkadaşa bir iki tavsiye de bulunarak ayrıldım.
* Kuyruklu arzlar - Halka arzlar Türkiye'de hep kuyrukları çağrıştırdı. İMKB açılmadan önce yapılan halka arzlardan 1000 lira nominal değerden hisse senedini almak ve daha sonra piyasa fiyatının oluşmasını bekleyerek bundan iyi karlar sağlamak mümkündü. Bu durumu bilenler de geceden kuyruk oluştururlardı. Ama aynı durum halka arzı yapan şirket patronu ve şirkette çalışanlar tarafından da bilindiği için, halka çok az hisse senedi satılırdı.
* Önce yükselt sonra sat- İMKB açıldıktan sonra yapılan halka arzların çoğunda da önce piyasaya çok az mal verilip fiyat borsada yukarı çekildikten ve ilgi yaratıldıktan sonra gerçek halka açılmalar gerçekleştirildi. Patronlar işi başlangıçta aracı kuruluşlarla yaparken son zamanlarda bir büyük oyuncu seçip onunla iş bitiriyorlar.
İlgiyi artırmak için önce borsa performansının iyi olması sağlandığından, son halka arzlar küçük yatırımcıları da peşinden koşturuyor. Küçükler borsaya gelmiyor ama halka arza geliyorlar. Hatta halka arzlardan hisse senedi alabilmek için 10 kişinin, 20 kişinin nüfus kağıtlarını toplayan ve onlar adına da başvuranlar var. Kurada birer lotluk şansını artırmak için.
* Küçüklerin çilesi - Bu tür küçük yatırımcılar kuyruklarda fiktif hesaplarla uğraşırken bazıları da önceden işi bağlamak istiyor. Halka arzedilen senetleri önceden kapatıyorlar. Tabiki iskontolu fiyatlardan. Bu tür yöntemleri izleyenler ve bu yöntemlerle halka açılmayı benimseyenler için olay aylar öncesinden başlıyor. Taraflar görüşüyor, gerekli iskontolar yapılıyor ve satış toptan bağlanıyor.
* Hepsinden al - Sonra da gençler heyecanla halka arzdan hisse senedi almak için uğraşıyor.
Eczacı çırağına dedim ki; bütün halka arz hisselerinden hiç bir ayrım yapmadan eşit tutarda al. Aldığından bir hafta sonra da hangi fiyattan olursa olsun kesin olarak sat. Üçünden zarar etsen bile dördünden kar edebilir, toplamda belki durumu kurtarırsın.
* Halka arzda eksiklikler - Türkiye'de henüz hisse senetlerini derecelendirecek bir rating sistemi oturtulamadı. Bu nedenle mali yapısı çürük olan şirketler de bazen SPK'dan izin alarak borsaya gelebiliyor.
* Düzenleme gereği - Halka arz sermaye piyasasının, hisse senedi piyasasının gelişmesinde mihenk taşı. Yatırımcı sayısını artırmada en etkili araçlardan biri.
Bu konuda bir kültürün oluşması gereği açık. Bu nedenle SPK, ana kanunu yeniden düzenlemeye verdiği önemi, halka açık şirketler konusunda da göstermeli.
Sonuç - "İyi şeyler yalnızca planlanırsa olur, kötü şeyler kendiliğinden olur"
