Maliye Bakanı Sümer Oral, 1 Şubat Salı günü 1999 Bütçe sonuçlarını açıkladı. Bütçe açığının GSMH'ya oranı yüzde 11 olmuştu. Bu oran enflasyonun yüzde 50'ye indirildiği 1998 yılında yüzde 7 idi. Bütçe açığının GSMH'ya oranında yüzde 50'lik artış kendini enflasyonda gösteriyor. Ocak ayı için açıklanan enflasyon rakmaları geçen seneki rekor açığın bir sonucu. Üstelik kamu mallarına Aralık ayında yüzde 16 zam yapıldı. Sonuçta enflasyon yüzde 5.8 gibi yüksek bir oranda gerçekleşti.
* Sapmanın boyutu - Yüzde 20 yılsonu enflasyon hedefinin tutturulabilmesi için bundan sonraki aylarda fiyat artışının ortalama yüzde 1.2 düzeyinde kalması gerekiyor. Bir iki ay daha enflasyon yüksek düzeylerde seyrederse yılsonu hedefi sapabilir. Ancak bu herşeyin bittiği anlamına gelmez. Zaten yüzde 20 hedefinin harfiyen tutturulmasını kimse beklemiyordu. Hedeften biraz daha sapılmış olur. Sonuçta enflasyon rakamlarının yüzde 30'un altına inmesi başarı sayılabilir. Ancak yüksek enflasyonun ilk çeyrekten ikinci çeyreğe kayması halinde uzun vadeli bekleyişler de bundan olumsuz etkilenebilir. Bu durumda programın revize edilmesi gereği ortaya çıkar.
* Müdahale gereği - Özel imalat sanayindeki aylık artışlar Kasım'da yüzde 4.1, Aralık'ta yüzde 5.5 iken, Ocak'ta yüzde 5.8'e yükseldi. Çekirdek enflasyondaki bu yükselişin ardından iniş biraz zor olacağa benzer. Çünkü yüzde 52 pay ile toptan eşya fiyatlarına en çok etkiyi özel imalat sanayi yapıyor.
Programdaki hedeflerin tutturulabilmesi için yeni bir müdahale gerekli olabilir.
* Önceden iskonto - Borsa kötü haberi önceden iskonto etti. Perşembe günü yüksek çıkabilecek enflasyonu Pazartesi gününden satışa koyan borsa yüzde 8.02'lik şok bir düşüş yaşadı. Enflasyon açıklanana kadar da endeks bir daha kafasını kaldıramadı. Düşüşte Amerika'da faiz artışı beklenmesi de etkiliydi ancak asıl etki yüksek enflasyon bilgisinin önceden borsaya sızması olabilir.
Bundan sonraki aylarda da enflasyon çok kritik olmaya devam edecek. Bizce bu bilgiyi önceden bakanların bile almaması, alamaması gerekiyor.
* Üç haftalık düşüş - Nitekim Perşembe akşamı enflasyonun açıklanmasının ardından Cuma günü borsa yüzde 4.81 tepki yükselişi yaptı. Kötü haberi önceden sattığı için, Cuma günü yükseldi. Yoksa Salı günü 1994 sonrası gerçekleşen ilk not artışı, Çarşamba da ihratacın ilk kez sıçraması borsayı yükseltebilirdi. Sonuçta borsa 18.172 puandan başladığı haftayı 16.870 puana düşerek tamamladı ve yüzde 7.17 ile bu yıl ilk kez haftalık bazda kayba uğradı.
* Trende devam - Borsa geçen Perşembe seans içinde 2.74 doları görerek 17 Ocak'taki 3.79'luk düzeyine göre yüzde 27.70 geriledi. Düşüşte yabancı ve yerli büyüklerin kâr realizasyonuna gitmeleri etkili oldu. Yabancılar Ocak ayında yaklaşık 1 milyar dolarlık satış yaptılar. Küçük yerli yatırımcıları da borsanın gerilemesi korkuttu. Bu nedenle borsada işlem hacmi daraldı ve 2 milyar dolar civarından günlük ortalama 1 milyar dolara indi.
Piyasalar hükümetin 2000 yılı niyetini satın aldı. Şimdi sıra uygulamada. Henüz bir ayı geride biraktık. Bugünkü uygulamaların enflasyon üzerindeki sonucunu bir kaç ay sonra alacağız. Ekonomide ilk çeyrek sonuçları ortaya çıkana kadar borsada kısa vadeli güçlü bir beklenti yok. Düşüş yönündeki dalgalı trend sürebilir.
Sonuç - "Zaman kendi kanununu beraber getirir"
