SİYASETTE KİLİTLENME
* Negatif politika ve kampanya: Son 20 yıldaki beş genel ve yerel seçimde, birinci partinin oy oranını yüzde 20 dolayında kilitledi. Bazı kamuoyu araştırmalarında kararsızların oranı yüzde 40'lara kadar yükseliyor. "Tencere dibin kara, seninki benden kara..." türü söylemlerle rakibi kötüleme, seçmen kitlesinin çoğunluğu tarafından onaylanmıyor.

* Türkiye'de politika proje bazlı değil. Partilerin eğitim, sağlık, gelir dağılımı, kentleşme, tarım gibi önemli konularda geliştirilmiş politikaları yok. Politika üretimi olmayınca laf üretimi yapılıyor. Demeç yarışları ve kayıkçı kavgası türü atışmalar halka çekici gelmiyor.

* Siyasi partilerde delege sistemi, lider ile taban arasındaki bağlantıyı koparıyor ve parti içi demokrasiyi engelliyor.

* Genç kuşağın politikaya girmesi teşvik edilmiyor. Partiler, üyeleri eğitmiyor.

* Sol, "onurlu muhalefet" mevziinden çıkmıyor ve kitlelere ekonomiyi yönetebilecek yetkinlikte olduğunu anlatamıyor. Sol ve merkez sol ekonomik büyüme ile demokrasiyi iki ana hedef olarak alan bir strateji geliştiremediği için tek başına iktidar olamıyor. Solun savunmada kalması nedeniyle, sağ da kendine çeki düzen verme ihtiyacını hissetmiyor.

Devletin yapIlanmasi
Bu konulardaki değişimin çok hızlı olmasını beklememek gerekiyor. Çünkü siyasi kültürün değişmesi zaman gerektiriyor. 2004 genel ve yerel seçimine doğru, siyasi tutum ve davranışlarda değişimin ayak sesleri duyulmaya başlayacak. Sonraki beş yıl içinde ise partilerin örgütsel yapısı değişecek, temel konularda politika ve proje üretimi hızlanacak. Seçmenin eğitim düzeyinin yükselmesi ve AB'ye adaylık, bu süreci biraz hızlandıracak, 2004 seçimi öncesinde solda bir derlenip toparlanma beklenebilir.

* Devlet işlerini halkın taleplerine göre düzenlemesi gerekiyor. Oysa Türkiye'de ise devletin hizmet arzı esas alınıyor.

* Halk devletten çok şey bekliyor, beklentilerin çokluğu ve devletin hizmet gücünü belirli alanlara yoğunlaştıramaması, yakınmaları daha da artırıyor.

* Halkla yüzyüze olan memurlar düşük maaşlı olduklarından küskün, isteksiz ve bezgin bir şekilde hizmet veriyor.

* Kurulalı 40-50 yıl olan devlet kurumları dinamizmini yitiriyor.

* Maaşlar performansa göre değil kıdeme göre arttığı için verim yükseltilemiyor.

* Devlet, memuruna yeni koşullara uyum ve beceri kazandırmak için eğitim vermiyor.

DEVLET EĞİTMİYOR...
Devletin halka daha iyi hizmet vermek için yeniden yapılanması tüm ülkelerin gündeminde. İngiltere'de devlet iyileştirme projeleri hazırlıyor. Almanya'da mobil bürolarla devlet hizmetleri halkın kapısının önüne götürülüyor. İskandinav ülkeleri, ombudsman uygulaması ile halkın dertlerinin dinlenmesini ve çözüm bulunmasını sağlıyor.

Türkiye'nin de bu gelişmelere ayak uydurması şart. Eğitim ve gelir düzeyi yükselen halkın daha iyi hizmet talep etmesi, bir süre sonra reformu gündeme getirebilir. Halka devletin yeniden yapılanması konusunda anlaşılır bir proje sunan parti, seçimlerde oy oranını yüzde 30'un üstüne çıkarabilir. Bu süreçte sivil toplum örgütlerinin, devletin sosyal işlevlerinin bir bölümünü üstlenmesi de şart.