Deprem üzerine çalışan Tokyo Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Fakültesi Dekanı Jeolog Prof. Dr. Yoşimori Honkura 1980'den beri Türkiye'ye gelip gidiyor. 17 Ağustos depreminden sonra da 3 kez Türkiye'ye gelmiş. Prof. Işıkara'nın arkadaşı olduğunu belirtip, en seksi erkek seçilince ne yaptığını soruyor gülerek.

* Neden bizim depremlerle ilgileniyorsunuz?

Japonya da, Türkiye de, birer deprem bölgesi. Benzer yanları var, depremi anlamak ve önlem almak için bir amaç birliğimiz var. Bu konuda işbirliği yapıyoruz.

* 17 Ağustos'u büyüklük ve yaptığı hasar açısından bilinen diğer depremlerle karşılaştırır mısınız?

Böyle depremler Japonya ve Çin'de de oldu. Örneğin Çin'de 200 bin kişi ölmüştü ama bu depremin çapı da hasarı da çok büyük.

* Türkiye'deki depremin ardından dünyanın çeşitli bölgelerinde depremler oldu...

Bu depremler zincir gibi görünse de birbiri ile ilgisi yoktur.

* İstanbul'da bir deprem olacağı yolundaki söylentilere ne diyorsunuz?

Bu toplumsal bir mesele. Bilimadamları konuşurken çok dikkatli olmalıdırlar. Marmara'nın altında çok sayıda fay var. Bir deprem potansiyeli var. Ama bu fayların ne zaman kırılacağını depremin kaç şiddetinde olacağını kimse bilemez. Yine de her an olacakmış gibi gerekli yasal yapısal ve lojistik önlem alınmalı.

* Ama bilimadamlarının açıklamaları çelişik.

Farklı görüşlerin olması kaçınılmaz. Japonya'da da böyle oldu. Farklı ölçü sistemleri farklı görüşler üretiyor. Bilimadamları bilir ama bu halk anlamaz. Dikkatli konuşmak, sorumlu olmak lazım.

* Hükümete yapılan eleştirilere ne diyorsunuz?

Eleştiriler Japonya'da da hep olur. Deprem ani bir olay hep hazırlıklı olmak lazım. Ama bunun daha önceden yapılmadığı görülüyor. Depremden sonra alınan önlemlerde de bazı hatalar görülüyor.

* Deneyiminiz ve hazırlığınız olmasına rağmen Kobe'de niye 5000 kişi öldü?

Kimse bu kadar büyük bir deprem beklemiyordu. Bu nedenle hasar büyük oldu süre uzundu bir dakika sürdü. Yangın çıktı, yerel yönetimler gerekli önlemleri almadıkları için ağır eleştiri aldılar.

* Depremi önceden bilecek bir teknoloji var mı?

Bunun için 30 yıldır çalışıyoruz ancak böyle bir sitem geliştiremedik. Ama ülkede çeşitli bölgelere yerleştirilmiş 1000 gps (Global positioning system: Uydudan yer belirleyen alet) var ve bunlara bağlı sistemler depremin nerede ve hangi şiddette olduğunu kesin bir doğrulukla saptıyor.

* Depremle güneş tutulması ilişkili mi?

Güneş ya da ay tutulduğunda çekim kuvveti artıyor. Dünyanın biçimi az da olsa değişiyor. Ama bu çok küçük bir etki bana göre, ama farklı görüşte olanlar da var.

Çinliler depremi önceden biliyor!

Çİnlİler, bütün insanlığın asırlardır istediği bir buluşu gerçekleştirerek depremin önceden haber alınabilmesi için yeni bir bilimsel sistem yarattı. Çin Halk Cumhuriyeti deprem bilimcileri, ülkenin kuzeydoğusundaki Liaoning vilayetinde geçen pazartesi meydana gelen Richter ölçeğine göre büyüklüğü 5.5 olan depremi, önceden tespit etmeyi başardılar.

Sismologlar, depremi meydana gelmeden önce haber alabilmek için çok çeşitli etkenleri değerlendirdiklerini ve bunların içinde hayvanlardaki anormal davranışların önemli yer tuttuğunu kaydettiler.

Uzmanlar önceden depremi saptadıktan sonra yetkililer aracılığıyla deprem beklenen kasabadaki halkı boşaltarak önceden hazırlanmış ısı sistemli çadırlara yerleştirdiklerini kaydettiler. Deprem bölgelerinde yaşayanlara hayvan davranışlarını izlemelerini öneren Çinli bilimciler, depremde pencerelerden atlama fikrinin çok yanlış olduğunu belirttiler.

Pekin'deki Sismoloji Dairesi ilerde meydana gelecek depremleri önceden öğrenebilmek için bulunan tekniklerin geliştirilmesi için 80 milyon dolarlık (40 trilyon lira) ek ödenek ayırdı.