Marketleşme artıyor
Büyük holdingler, yabancı sermaye kuruluşları ile birleşerek perakendeciliğin her alanında hipermarketler kuruyor.

Her dört aileden birinin otomobil sahibi olması, esnafın aleyhine oluyor. Dar sokaklara otomobili ile giremeyen aileler, alışveriş merkezini tercih ediyor.

Çalışan kadınlar, ihtiyaçlarını toplu satın alabildiği hipermarketlere yöneliyor.

Perakendecilere yalnız yukarıdan değil, kendi altlarındaki pazarcılardan da saldırı var. Pazarlardaki hesaplı konfeksiyon tezgahlarının sayısı artıyor.

Hipermarketler insanlara çekici geliyor. Aileler bir piknik yaparmış gibi hipermarketlere akın ediyor.

Gelir ve eğitim düzeyi yükselen tüketici, artık daha seçici ve zor beğenir oldu. Küçük perakendecilerin dar mekanları, çok çeşidi birarada bulundurmaya imkan vermiyor.

Tedarik zincirleri gibi modern alım teknikleri ve büyük miktarlarda alım nedeniyle alışveriş merkezleri daha alım yaparken kazanmaya başlıyor. Peşin alışverişle toplanan nakit, para piyasasında değerlendirilince, kazanç daha da artıyor.

Bir malın yanında diğer bir malın promosyon olarak verilmesi de perakendecilerin cirosu üzerinde baskı yapıyor.

Her yıl dolar bazında ortalama yüzde 70 dolayında artan kartlı alışveriş de geleneksel perakendecilerin hareket alanını daraltıyor.

Bu faktörlerin etkisiyle önce gıda ve tekstilde başlayan marketleşme olgusu, sonraları, nalburiye, oyuncak ve kitap-kırtasiye alanında da güçlendi. Spor malzemesi satan büyük mağazalar kurulmaya başlandı bile.

Zihniyet değişecek
Bilgisayarda ise "power house" tipi büyük mağazaların eli kulağında. ABD'de bu tür uzmanlaşmış alışveriş firmalarına, belirli bir alanda küçük boy dükkanların katili anlamında "category killer" deniliyor.

Evet, küçük ve orta boy işyeri sahipleri ağır ve öldürücü bir saldırı ile karşı karşıya. Kahraman bakkal'ın karşısında artık 1980'lerde olduğu gibi, bakkal azmanı süpermarketler değil, dev holdingler ve yabancı sermaye kuruluşları var.

Milletçe nasıl depremle birlikte yaşamaya alışmak zorundaysak, ticaret sektörü de büyüklerin rekabetine karşı önlem alıp ayakta kalmak için mücadele edecek. Bunun için zihniyetini ve babadan görme kuralları ve parmak hesabını terkedecek, işini neredeyse yeni baştan kurarmış gibi yenileyecek. Çünkü kepenklerini temelli kapatanların gidecek bir yeri yok. Memur sayısı pek değişmiyor. Teknolojik ilerleme işçi sayısındaki artışı çok sınırlı düzeyde tutuyor.

Ancak durum tamamen umutsuz değil. Küçük ve orta boy ticaret erbabı, büyüklerin veremediği sunamadıkları hizmetleri ve sıcaklığı, müşterilerine sunarak varlığını sürdürebilir. Bunun için zihniyet değişikliği ve müşteri odaklı bir anlayış şart. Sanayileşmiş ülkelerde, küçükler yeni yöntemler uygulayarak hayatta kalmayı başardı.

Faruk TÜRKOĞLU