S A B A H O N L I N E 29.08.1999

Şu an 29 Ağustos 1999 - Pazar tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

29.08.1999

Anasayfa

Win-Turkce US-Ascii

Düğüm Eylül'de çözülecek
Bono faizleri yüzde 100'e kadar indi. Bundan sonra hareketin yönünü, 10 Eylül'e kadar tamamlanması beklenen Dünya Bankası hasar raporu, dış yardımlar ve ay sonu başlayacak IMF temasları belirleyecek

Piyasalarda depremin ilk şoku atlatıldı. Önce para piyasası devreye girdi. 16 Ağustos'ta yüzde 94 civarında bulunan bono faizi hızla tırmanarak yüzde 111'e kadar çıktı. Hafta başından itibaren düşüşe geçen faiz, cuma günü yüzde 100'ün altına indi. Depremin hemen ardından dövize de talep geldi. Merkez Bankası 1.1 milyar doların üzerinde satış yaptı. Talep çarşamba günü durdu. Piyasa yeniden döviz satışına geçti. Borsada ise hisse senedi işlemlerine Perşembe günü başlandı. Seans içinde iki sert hareketle yüzde 17 gerileyen endeks toparlandı. İlk işlem gününü yüzde 10 düşüşle kapattı. Cuma günü de hisse senetleri ortalama yüzde 1.4 oranında değer kazandı. Sonuç olarak deprem öncesine göre faiz 6 puan kadar yukarıda, borsa da yüzde 9 aşağıda haftayı kapattı.

Düşüşün şartları
Piyasaların kısa sürede yeniden kalıcı olarak eski dengesine kavuşması için bazı soruların yanıtlarını bulmak gerekiyor.

* Öncelikle depremin yarattığı hasar ve bunun yılsonuna kadar bütçeye getirecek yükü belirginleşmeli. Devletin giderlerinin artacağı ve vergi kaybı nedeniyle gelirlerinin azalacağı açık. Bu konuda bölgede inceleme yapan Dünya Bankası heyetinin hasar raporu en geç 10 Eylül'de tamamlanacak.

* Hükümet hafta ortasında ek vergiler konusunda adım attı. Bunun karşılığında 500 trilyon liralık harcama için ek bütçe çıkarılacaktı. Yapılan kabaca hesaplarda vergi gelirinin 500 trilyonun üzerinde olacağı ortaya kondu. Ek gelir, deprem nedeniyle kısa vadede yapılacak harcamaları karşılayıp, bunun üzerine 1999 bütçe açığının IMF'ye verilen hedef paralelinde aşağıya çekilmesinde yardımcı olabilecekti. Hafta içinde faizde yaşanan düşüşte bunun da katkısı oldu. Ancak gelen tepkilerle önce geri adım atıldı. Daha sonra ek vergi kararı Ekim ayına ertelendi.

* Ek verginin kısa vadede gündemden kalkması sonucu gözler dış yardımlara çevrildi. Şu anda Dünya Bankası ve IMF'den 950 milyon dolarlık yardım kesinleşti. Dünya Bankası'nın hasar raporuna göre yardım miktarında artış bekleniyor.

* Hafta içinde faiz düşüşüne bir destek de Türkiye'nin ABD garantörlüğünde 5 milyar dolar civarında 10 yıl vadeli tahvil ihracı talebiyle geldi. Ama uzunca bir prosedür gerektiren bu kararın ancak birkaç hafta sonra netleşebileceği belirtiliyor.

* Bu arada ABD'nin, Türkiye'ye Dünya Bankası ve IMF yardımında yapıcı rol oynamasının yanı sıra, ticari ilişkilerde de bir adım atması söz konusu. Ankara'da ABD'nin Türkiye'ye uyguladığı tekstil kotalarında bir artırıma gitmesi konusunda temaslar var.

* Eylül sonunda başlayacak Türkiye-IMF temasları da, deprem öncesi gündemde olan ve Devlet Bakanı Tunca Toskay'ın da belirttiği gibi en az 3 milyar dolarlık maddi yardım içeren stand-by anlaşmasının sinyallerini verecek. Kısacası önümüzde piyasaların seyrini belirlemesi açısından çok kritik bir ay bulunuyor.

Program bekleniyor
Hazİne Salı günü Eylül ayı iç borçlanma programını açıklıyor. Görünüşe göre ay ortasına kadar hiç ihale yok. Eylül'de itfa miktarı 1.7 katrilyon civarında. Bunun büyük miktarının kuponlu tahvil ihalesi ile karşılanacağı beklentisi yaygın. Bu durum iskontolu tahvillere olan ilgiyi artıracağını gösteriyor. Deprem sonrası gözlenen döviz talebi sakinleşti. Piyasa satıcılı konumda. Ay ortasına kadar ifta olmaması, bunun yanında TL'de sıkışıklık, döviz satışlarının devam edeceğinin sinyalini de veriyor.

NADİN TAŞCIOĞLU