Ekonomiye etkisi
Depremin Türkiye ekonomisinin kalbi olan Marmara Bölgesi'ni vurması, ülke ekonomisini de etkileyecek. Depremin olumlu ve olumsuz olmak üzere ikili etkisi söz konusu olacak.

Hasar gören sanayi kuruluşlarının üretimi geçici de olsa duracak. Enerji, iletişim hatlarındaki arızalar, ham madde konusunda yaşanacak sıkıntılar ve nakliye sorunları da üretimi vuracak. Ayrıca, moral bozukluğu genel bir talep düşüklüğünü beraberinde getirecek. Turizm olumsuz etkilenecek. Hükümet ülkenin yeniden imarı için depremzedelere düşük faizli krediler verecek. Tüpraş ve diğer tesisler ile karayollarının onarımı için de harcamalar yapılacak. Bu harcamalar bütçe dengesini bozarken, faiz oranları üzerinde baskı yapacak. Bu da enflasyonist baskı yaratacak.

Ancak, yabancı ülkelerden ve uluslararası kuruluşlardan gelecek yardımlar, yaraların sarılmasının maliyetini karşılayabilecek. Örneğin Erzincan depreminde, bu kent Dünya Bankası'ndan alınan yüklü kredi ile imar edildi. Ayrıca, yeniden imar sırasında başta çimento ve demir olmak üzere çeşitli sektörlerde canlanma başlayacak ve bu da bazı ekonomide olası daralmayı önemli ölçüde telafi edebilecek.

Fabrikalar nasıl etkilendi?

* Merko GIda: Yalova'nın Altınova ilçesindeki, derin dondurulmuş meyve, sebze üretimi, soğuk ve donmuş depolama tesisi, depremden kısmen zarar gördü.

* Kartonsan: İzmit Kullar köyündeki kuşe karton fabrikasında üretim durdu. Çökmeler sonucu, bina, makina ve tesisler ile mamül ve hammadde ambarlarında kısmi hasarlar meydana geldi.

* Otokar: İdari ve sosyal binalarda mevcut demirbaşların büyük bölümü kullanılmaz halde bulunuyor. Malzeme ambarlarında ve bantlarda regal devrilmeleri sonucu malzeme karmaşası mevcut. Fabrika en az bir hafta üretim yapamaz durumda.

* İstİkbal: Kayseri'de kurulu İstikbal ve İpek Mobilya'da ulaşımın yapılamaması, pazarlarının büyük bölümünü oluşturan bölgede yaşanan acı yüzünden dünden itibaren üretime 15 gün ara verildi.

* Mudurnu: Şirketle anlaşmalı çok sayıdaki kümeslerdeki hasarın boyutu hakkında bilgi yok.

* Petkim: İki soğutma kulesinde hasar meydana geldi. 2-3 ay yetecek stok bulunuyor.

* KORDSA: Ambar bölgelerinde gözle görülür hasar belirlendi. Üretime ara verilen tesiste, hasar tespit çalışmaları yapılacak.

* Aksa: Depremden etkilenen fabrikada üretime ara verildi.

Mine ŞENOCAKLI

Sanayinin candamarı sarsıldı
Türkİye'de yaşanan en büyük depremlerden biri olarak kabul edilen dünkü depremin etkili olduğu Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Bolu, Bursa ve Eskişehir hattı, Türkiye için adeta bir sanayi kuşağı niteliğini taşıyor. Sanayi yatırımlarındaki hasarlar konusunda henüz net bilgiler ortaya çıkmamasına karşın, bu illerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payının yüksekliği, depremin Türkiye ekonomisine etkilerinin, çok daha geniş boyutlarda olması endişesine neden oluyor.

İstanbul, tek başına toplam milli gelirimizin yüzde 22.5'ini gerçekleştiriyor. 1987 fiyatları ile milli gelir sıralamasında İstanbul birinci sırada yer alırken, depremin merkez üssü Kocaeli, yüzde 4.6 pay ile 4'üncü sırada bulunuyor. Yüzde 3.9'u Bursa'da beşinci, yüzde 1.1 ile Eskişehir ondokuzuncu sırada yer alıyor. Sakarya milli gelirden aldığı yüzde 1.1'lik pay ile 21'inci, Bolu da yüzde 0.8'lik pay ile 27'inci sırada yer aldı. Yalova ise yüzde 0.5'lik pay ile sıralamasında 42'inci sırada bulundu. Söz konusu 7 ilin GSYİH'ye katkısı, toplam yüzde 34.5 düzeyinde bulunuyor.

İzmit'in yarısı sanayi
Kocaeli'nin milli gelire yaptığı katkının yüzde 53.9'u sanayi sektörü faaliyetlerinden kaynaklanıyordu. Bu, ildeki sanayi yatırımlarının yoğunluğu açısından oldukça önemli bir gösterge. Bu rakam İstanbul'dan bile büyük. İstanbul'un milli gelire katkısı içinde sanayinin payı 1987 yılı rakamları ile yüzde 38.7, Sakarya'nın ki ise yüzde 26.8 düzeyinde. Bolu'da GSYİH'nın yüzde 24.8'i, Bursa'da yüzde 39'u, Eskişehir'de yüzde 30.1, Yalova'da ise yüzde 45.5'i sanayi faaliyetlerinden elde edildi. Milli gelirini büyük bir bölümünün İstanbul'da gerçekleştirilmesine karşın, nüfusun azlığı nedeniyle kişi başına en yüksek üretim Kocaeli'nde görülüyor. Milli gelir sıralamasında, Kocaeli 4 milyon 499 bin 734 lira ile birinci, Yalova 3 milyon 632 bin 585 lira ile ikinci, İstanbul 2 milyon 792 bin lira ile 7'nci, 2 milyon 264 bin 867 bin lira ile Bursa 12'nci, 1 milyon 921 bin 477 lira ile Eskişehir 22'nci, 1 milyon 720 bin lira ile Sakarya 24'üncü, 1 milyon 699 bin 568 bin lira ile Bolu ise 25'inci sırada yer alıyor.