11 Ağustos'ta, Greenwich saatiyle 11.11'deki yüzyılın son güneş tutulması, 4 bin yıldır ilk kez dünyanın en kalabalık bölgelerinde yaşanacak. Tutulmayı yüzmilyonlarca kişi kendi gözüyle, milyarlarca kişi de ekranlardan izleyecek

Öğlen vakti gece
Bu yıl kozmik alemin bir cilvesiyle Greenwich saatine göre tam 11.11'de yaşanacak tam güneş tutulması, işte bu yüzden çok büyük önem taşıyor.

Çünkü milyarlarca yıldır dünyayı ısıtan güneşimiz, kayıtlı tarihte tam 4 bin yıldır ilk kez 'dünyanın en yoğun nüfuslu' bölgelerinde 'kararacak'.

İngiltere'nin güneyinden başlayarak Avrupa'nın en yoğun nüfuslu bölgeleri boyunca uzanan ve Türkiye'nin göbeğinden geçip Güney Asya'yı takiben Uzak doğu'nun güneyinde sonlanan hatta yaşayan milyarlarca insan, hayatlarının en gizemli kozmik olaylarından birine kendi gözleriyle şahit olacak ve öğlen vakti geceyi yaşayacak. Ünlü İngiliz yazar Virginia Woolf'un 1927 tarihli günlüğünde) yazdığı gibi; "Birden, çok ama çok çabuk şekilde, günün bütün ışıkları kaybolmaya başlayacak; sanki korkunç bir fırtınanın başlangıcı gibi, hava giderek daha da kararacak ve kararacak; ışık battıkça batacak..."

Türkiye'den naklen
Tam güneş tutulmasının izlenebileceği hattaki yoğun nüfuslu bölgeler kuzey yarıkürede bulunduğu ve çoğu da tatil yerlerine denk geldiği için, bu muhteşem kozmik olayı izleyenlerin sayısı daha artarken, bu milyarlarca kişiye teknoloji yardımıyla güneşin kararmasını binlerce kilometre uzaktaki evlerinden izleyenler de eklenecek.

Pekçok televizyon kanalı, tam güneş tutulmasını, başta Türkiye olmak üzere bu hattaki pekçok ülkeden naklen yayınlayacak. Ayrıca Amerikan Ulusal Uzay Ve Havacılık Kurumu NASA gibi pekçok bilimsel kurum da, İnternet sitelerinden tutulmayı saniye saniye yayınlayacak. Böylece kozmosun bu muhteşem gösterisini 3 milyardan fazla insanoğlu izleyebilecek.

Son 4 bin yılda neler 'tutuldu'?
Güneş tutulmaları kayıtlı tarih boyunca 4 bin yıldır izleniyor. İşte bir zamanlar 'tanrıların gazabı' olarak görülen tutulmaların 4 bin yıllık kısa tarihi...

M.Ö. 2000, UR: Tam güneş tutulmalarının bilinen en eski kaydı, bu kentteki tabletlerde yeralıyor. Tabletlerde insanlar tutulma sonrası felaketlere karşı uyarılıyor (üstte, solda).

M.Ö. 648, YUNANİSTAN: Bu yılın 6 Nisan'ında yaşanan tam tutulmayı şair Archilochus şöyle anlatıyor: "Zeus, günortasından gece yaptı.. Parlayan güneşi gizleyerek..."

498, HİNDİSTAN: Astronom Aryabhata, ilk kez tutulmanın geometrik ve aritmetik kural ve hesaplarını çıkardı (yanda).

968, BİZANS: Tarihçi Leo, ilk kez, tutulma sırasında güneş tacının görünümünü tasvir etti.

1061, IRAK: Ibn al-Jawz adındaki gözlemci tutulmayı şöyle anlattı: "Güneş tamamen karardı ve uçan kuşlar düşmeye başladı...". Aynı ifadeler, Avrupalı birçok gözlemcinin anılarında da yeraldı.

1600, ÇİN: Avrupalı misyonerler Çinli'lere güneş tutulması sırasında yapılacak gözlemleri ve uzayda uzaklık hesaplamalarını bu yıl içinde öğretti.

1608, İTALYA: Tam güneş tutulması sırasında güneşi ve göğü teleskopla inceleyen ilk insan Galile'ydi (yanda).

1700'LER, AVRUPA: Galile sayesinde, Newton ve Kepler tutulma ile ilgili gerçekleri ve kesin hesapları yaptı.

1887, AVUSTURYA: Astronom Theodor von Oppolzer, M.Ö. 1208-M.S. 2162 arasında yaşanan ve yaşanacak tüm tutulmaların tarihlerini hesapladı.

1905, ALMANYA: Münih Rasathanesi bilimadamları ilk kez güneş tutulmasının renkli fotoğrafını çekti.

1917, FRANSA: Bazı gazeteler, 17 Nisan'da Paris semalarında yaşanan tartışmalı tam güneş tutulmasını, Titanic transatlantiğinin batışıyla ilişkilendirdi.

1991, HAWAİİ: 'Güneşe tapanlar' tarikatı üyesi binlerce kişi tam tutulmayı 'ilginç kesimli saçlarıyla' (üstte) kutladı.

Internet adresleri
TAM güneş tutulmasını izleyemeyecekler üzülmesin. Bilgisayarınız varsa ve İnternet'e bağlıysa, web'den naklen tutulacağınız adresler şöyle:

https://www.sunearth.gfsc.nasa.gov/eclipse

https://www.exploratorium.edu./eclipse

https://www.kidseclipse.com

Güneşle birlikte dünya da tutulacak
Tutulmalı çılgınlıklar
Dünya şu günlerde tam bir 'güneş tutulması' çılgınlığı yaşıyor. İşte çeşitli ülkelerden, kısa kısa 'dahiyane' tam güneş tutulması haberleri:

İNGİLTERE:
Güneş tutulması en iyi tabii ki gökten izlenebilecek. Bu nedenle Britisih Airways iki Concorde uçağını 'güneş tutulması turizmine' tahsis etti. Bin 550 Sterlin (1 milyar lira) ödeyen 200 'şanslı kişi', şampanya ve havyar eşliğinde 15 bin metrede Concorde'lardan güneşin tutuluşunu seyredecek. Aynı 2 saatlik turu Brymon Airways de sadece 259 Sterlin'e sunuyor. Ama bu turda tutulma var, havyar ve şampanya yok..

MACARİSTAN:
Macar devlet televizyonu tam güneş tutulması için bir MİG 29 savaş uçağını kullanacak. MİG 29 tutulma boyunca burnuna yerleştirilen özel kamerayla tutulma hattında uçacak ve görüntüler naklen yayınlanacak.

ROMANYA:
Romanya'nın Turizm Bakanlığı da gözünü güneşe dikti. Bükreş'in tutulmanın izlenebileceği tek başkent olduğu yayınlarıyla meraklılara seslenen Romanya ünlü tenor Luciano Pavarotti'ye de, tutulmanın 2.5 dakika izlenebileceği RimnicuVilcea köyünde bir açık hava konseri verdirecek.

Kahinlerin uyarıları
Suat TAŞPINAR, MOSKOVA

Kommersant gazetesine güneş tutulmasının neden olabileceği felaketleri yazan Valeri Ledovskih ve Natalya Gridnyova, Türkiye'yi uyardı.

Tam güneş tutulmasının net olarak izleneceği ülkelerin kötü sürprizlerle karşılaşabileceğini, bu nedenle Türkiye Apo'yu asmaması gerektiğini savunan iki Rus kâhin, "Apo asılırsa, Türkiye'de uzun süreli çalkantılar yaşanacak" dedi. Kâhinlerin diğer uyarıları ise kısaca şöyle; ister inanın, ister inanmayın:

* Güneş tutulması, dünyanın 20 yıllık geleceğini belirleyecek.

* Rusya'da geçen yılkinden çok daha şiddetli ikinci bir ekonomik kriz yaşanacak.

* Tam tutulmanın görüldüğü ülkelerde siyasi çalkantılar, salgınlar ve su baskınları gibi felaketler yaşanacak.

* Güneş tutulması sırasında bütün mali işlerinizi durdurun. Mal varlığınızda değişiklik yapacak bir eyleme girişmeyin.

* Boşanmak niyetindeyseniz güneşin tutulacağı Ağustos ayı en uygun dönem.

* Evliliğiniz uzun ömürlü olsun istiyorsanız, Ağustos ayında eşinizle çok iyi geçinin, bu ay içinde sakın kavga etmeyin!

Güneş sırlarını ortaya dökecek
Tam tutulmalar sırasında, güneşin normalde gözlemlenemeyen "taç" kısmı, yani yaklaşık 13 milyon kilometre boyunca uzaya uzanan atmosferinin dış çeperi de bilimadamlarınca son derece net biçimde izlenebiliyor. Bu, güneşin manyetik alanı nedeniyle sık sık yaşanan "kozmik patlamaları" görme fırsatı da veriyor. Tutulma sırasında, uzaya katrilyonlarca ton kütlenin saniyede onbinlerce kilometre hızla püskürtüldüğü bu tür bir patlama yaşanırsa, izleyenler böylesine inanılmaz bir anın da şahidi olacak.