İşsizlik sigortası denince, doğal olarak akla ilk gelen, işsiz kalanın işsizlik sigortasından maaş almasıdır. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi, her işsiz kalan işsizlik sigortasının işsizlik ödeneği alamaz. Dünyanın hiçbir ülkesinde de böyle bir uygulama yoktur.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülen tasarının, işsizlik sigortası bölümü, bu sigorta dalının vereceği hizmetler yönünden çağdaş bir anlayışla düzenlenmiştir. Tasarı, işsizlik ödeneği dışında, sigortalılara başka olanaklar da sağlamaktadır. Bu olanakları şöyle sıralayabiliriz.
Bugünkü uygulamaya göre, kişi işsiz kaldığında belli bir süre sonra sağlık hizmeti alamamaktadır. Sigortalı, bu süre içinde, isteğe bağlı olarak primlerini ödese bile, kendisine ve aile bireylerine sağlık hizmeti verilememektedir. Bu durum, sigortalıdan çok aile bireylerini olumsuz etkilemektedir. Tasarı yasalaştığında, bu olumsuzluk ortadan kalkacaktır. İşsizlik ödeneğine hak kazanan işsizin "hastalık ve analık sigortası primleri" işsizlik sigortası fonu tarafından karşılanacaktır. Böylece kişi işsiz kalsa bile, kendisi ve aile bireyleri sağlık yardımlarından yararlanabileceklerdir.
Yeni tasarıyla bu konuda İş ve İşçi Bulma Kurumu'na yeni bir görev verilmektedir. İş ve İşçi Bulma Kurumu, her ne kadar iş bulma konusunda görevli ise de, tasarı işsizlik ödeneği alan işsize, farklı bir yaklaşımla iş bulma yükümlülüğü getirmektedir.
Muzaffer Çak - İstanbul
Sayın Çak, öncelikle bilinçli bir sigortalı olduğunuz için sizi kutlarım. Sigortalılığınızla ilgili tüm ayrıntıları vermişsiniz. Sanıyorum, amacınız SSK'dan emekli olmaktı. Ancak tasarı bu şekliyle yasalaşırsa buna olanak kalmayacak. Bağ-Kur'dan emekli olacaksınız. Çünkü tasarıya göre, toplam hizmet sürenizin yarısından fazlası hangi kurumda geçtiyse o kurumdan emekli olabileceksiniz. Fiili hizmet süresinden kastedilen ise, hangi kuruma prim ödüyorsanız, o kurumun yasasının öngördüğü koşullarda çalışarak prim ödemenizdir. Siz Bağ-Kur'lu olarak 8 yıl 8 ay fiilen çalışarak prim ödemişsiniz. SSK'lı olarak fiilen çalışma süreniz ise sadece 30 gün. Bu durumda tasarı yasalaştığında, isteğe bağlı olarak ödemelerinize devam ettiğiniz sürece Bağ-Kur'dan emekli olacaksınız. Şayet 20 yıllık sigortalılık süreniz dolsaydı SSK'dan emekli olabilecektiniz. Ama maalesef bu sürenin dolmasına olanak kalmadığı görülüyor.
Emeklilik koşullarınıza gelince, Bağ-Kur yasasına göre, normal koşullarda emekliliğe hak kazanabilmeniz için, 20 tam yıl (7.200 gün) prim ödeme sürenizin olması gerekmektedir. Ama bu sürenizin dolmasına yaklaşık 4 yıl var. Öte yandan, doğum tarihi esas alındığında, 25.9.1999 tarihinde 50 yaşınızı dolduracaksınız. Bu durumda, tasarı 25.9.1999 tarihinden önce yasalaşırsa, 26.9.2001'de yaş haddinden Bağ-Kur'dan emekli olabilirsiniz.
* "1999 Mart ayında 45 yaşına girdim. Sigortaya ilk giriş tarihim 8.5.1973 yılı olup, 1991 yılına kadar sigortalı çalıştım. Bazı aylarda birkaç yerden sigortalı sayıldığım için gün sayısı fazlalığı olan 1765 gün çıkarıldığında 1991-1993 yılları arasında net ödenen primim 5150 gündür. 1.9.1991 tarihinde Bağ-Kur'a tabi oldum ve halen devam etmekteyim. Şu anda toplam prim ödeme gün sayım 8300'ü bulmaktadır. Askerlik borçlanmamı ise henüz yapmadım. 1. Sigorta ve Bağ-Kur'u birleştirip şu anda emekli olabilir miyim? 2. Aylık 30 gün iken 70 gün gibi gösterildiğim eski dönemlere ait 1765 gün prim tutarını geri alabilir miyim? 3. Askerlik borçlanması yaparsam borçlanmaya mahsup ettirebilir miyim?"
Kudret Aysan - İstanbul
Sayın Aysan, toplam sigortalılık süreniz 26 yıldan fazla. Verdiğiniz bilgilere göre, prim ödeme gün sayınız 8300. Bağ-Kur'un aradığı 9000 günü henüz doldurmamışsınız.
1. Hizmetlerinizi toplatıp emeklilik için başvursanız bile emeklilik hakkını kazanmadığınız için, bu talep uygun görülmeyecektir.
2. Aynı ayda birden fazla işverene tabi olarak çalıştığımız dönemlerde, prim ödeme gün sayınızda 1765 günlük artış olmaz. Bir diğer anlatımla, bu durum sizin prim ödeme gün sayınızı artırmaz. Bu durumda SSK, ödediğiniz primleri dikkate alarak o aylarda sizin hakkınızda tavandan sigorta primi yatırıyormuşsunuz gibi işlem yapar.
3. Prime esas kazancın sınırını aşan sigorta primi ödemeleriniz varsa, (işveren hissesi hariç) ilgili sigorta müdürlüğüne başvurup geri isteyebilirsiniz.
4. Askerlik borçlanması yaparsanız, talebiniz halinde, fazla ödediğiniz primler bu borçlanmaya mahsup edilebilir.
5. Askerlik borçlanması yaparsanız, prim ödeme gün sayınız, 9000'i aşacağı için, emeklilik hakkını tasarı yasalaşmadan elde edeceksiniz. Ancak bunun için size önerimiz, fazla ödenen primlerin mahsubu yoluna başvurmayınız. Çünkü bürokratik işlemler uzayabilir. Tasarı yasalaşmadan önce, askerlik borçlanmasını yapıp, primlerinizi yatırınız. Şayet bu arada yapmazsanız, yeni rejime tabi olacaksınız. Fazla yatırılan primleri daha sonra da geri isteyebilirsiniz.
